Caniadau Watcyn Wyn/Trai a Llanw'r Môr

Caniadau Watcyn Wyn

gan Watkin Hezekiah Williams (Watcyn Wyn)

"TRAI A LLANW'R MOR."

ANESMWYTH fôr! yr eigion mawr aflonydd,
Dy dònau pella'n chwareu â dy lenydd;
Dy fudol lanw—mor ofnadwy ryfedd!
Y dyfnder mawr yn nesu i'r làn i orwedd;
O annherfynol fawredd!—mor ddidaro
Y nofi' dros y sychdir i'w orchuddio;
Mor hawdd y tefli'th hunan i fodolaeth!
Dy ysbryd sy'n llawn defnydd creadigaeth;
Y môr yn taflu moroedd i'w gilfachau,
Y dawnsio dros y traeth yn hoen ei dònau;
A'r dyfnder mawr yr un mor annherfynol,
A moroedd wedi eu harllwys fel o'i ganol.

Dy drai! môr ddidrai ryfedd ydyw hwnw,
Yn cilio, ond y dyfnder byth yn llanw;
Yn cael ei lyncu'n ol heb sôn am dano,
I'r dyfnder mawr y tarddodd gynau o hono;
Y tònau o hyd yn nofio yn ei blaenau,
Fel pe yn ceisio glynu wrth y glinau;

Ond llithra'r llanw'n ol idd eu bradychu,
A'u hymdrech yn y trai sydd yn gwanychu;
Y llanw mawr yn cilio'n ddiarwybod,
A hwythau'n colli eu gafael ar y tywod
Y traeth sydd fel yn gweithio'i hunan allan,
A'r môr yn tynu'r llanw i'w fynwes lydan.

Dy lanw ar dy fin yn cynrychioli,
Y teimlad yn dy galon sy'n bodoli;
Dy dymher yn weledig yn dy dònau,
Pob un yn dy fradychu wrth y glànau;
Daw tonau tywydd teg yn rhesi tawel,
Heb wel'd eu gilydd braidd dros gefn y gorwel;
Hyawdledd haf sydd dros eu min yn arllwys,
Yn prin gusanu min y traeth cyn gorphwys;
Heb dwrf dim ond fel anadliadau heddwch,
A'u llyfn wynebau'n lluniau o dawelwch.

Ond gyra'r storm ei helynt tuag yma,
A rhydd i'w hadrodd y tafodau garwa';
Rhyw gawri o dònau noethion, crychiog, gwallgo',
Am dd'weyd yr hanes ar y traeth yn ffraeo;
Mae un o dan ei drylliau'n boddi ei hunan,
Ac arall yn ei chladdu yn y graian;
Y fynwent fawr lle claddi di dy dònau,
A dim ond ewyn i sicrhau eu beddau.

Mor gyson, mor rheolaidd yr ysgogi,
Mor ffyddlon á dy lenydd yr ymweli;
Dy dònau mor amserol a'r mynydau,
Yn myn'd a d'od mor sicr a'r hwyr a'r boreu.

Mor lawn o natur yw dy ysgogiadau,
Dy drai a'th lanw fel dy anadliadau;
Yn chwyddo'th lanw mawr mor hawdd a'i chwythu,
A'i dreio, mor naturiol ag anadlu;
Fel gallem dybio wrth wel'd dy dònau diwyd,
Mae'th drai a'th lanw yw anadliadau'th fywyd.

Mae bywyd fel yn dilyn tònau' th lanw,
A'r traeth ar ol y trai fel anial marw;
Yn gorwedd megys mynwent—llawn marwoldeb,
A hagrwch ei waelodion ar ei wyneb;
A chychod meirw a'u rhwyfau wedi peidio,
Sydd fel yn erfyn llanw bywyd heibio,
Y llongau ar y gwaelod wedi suddo,
Fel rhyw hen gofgolofnau marwol yno;
Ac anadl agerlongau wedi mygu,
A'u rhodlau llawn o ymdrech wedi methu.

Ond daw dy dònau heibio ar ymweliad
A'r llanw mawr i'r lle fel adgyfodiad;
Pob ton yn dawnsio'n llawn o fywyd newydd,
Yn nofio a bywyd dros y marwol lenydd;
Y'mlaen i adgyfodi'r cwch o'r tywod,
A nofio at y nesaf dan ei waelod;

Cwch ar ol cwch yn dechreu chwareu'u hesgyll,
A bywyd yn ymaflyd yn eu hestyll,
Y llanw byw yn codi'r meirw i fyny,
A bywyd dros ei wyneb yn ymdaenu;
Mae masnach fel yn codi ei phebyll yno,
A thref fasnachol brydferth yn blodeuo;
A dyn yn gwneud heolydd fel y myno,
Dros lesni teg y dylif yn ymlwybro;
Agorir agerffyrdd ar hyd y dyfnder,
Lle teithia agerlestri mewn cyflymder;
Mae'r oll yn fyw, mae bywyd wedi llanw
Drwy'r hafan brudd oedd gynau wedi marw.

Nodiadau