Cenadon Hedd/Mr. Daniel Bowen, Rhydargaeau

← Y Parch. C. Bowen, Penclawdd

Cenadon Hedd gan William Jones, Cwmaman

Mr. John Davies, Caio

MR. DANIEL BOWEN, RHYDARGAEAU.

BRAWD ydoedd D. Bowen i'r diweddar Barch. Charles Bowen. Ganwyd ef yn Rhydargaeau, Rhagfyr 27, 1829. Cafodd y fraint, fel ei frawd, o gael ei ddwyn i fyny yn eglwys Crist er yn blentyn. Derbyniwyd ef yn gyflawn aelod pan yn 14 oed. Dechreuodd bregethu pan yn 20 oed. Bu yn pregethu am wyth mlynedd. Bu am bedair blynedd yn Athrofa Trefecca. Bu farw Rhagfyr 14eg, 1857, yn 28ain oed, yr un diwrnod a'r un mis a'i frawd o'i flaen. Dydd ei angladd gweddiodd Mr. J. Walters, Llangendeirn; pregethodd y Parchn. T. Job, Llanddarog, a B. D. Thomas, Llandilo, oddiwrth Dat. xiv. 13, a Salm cxvi. 15, i dyrfa fawr oedd wedi ymgynull i dalu y gymwynas olaf iddo. Claddwyd ef yn Llanpumsaint, yn meddrod ei dadau, "mewn gwir obaith o adgyfodiad gwell."

Cafodd ef a'i frawd eu bendithio â rhieni crefyddol a duwiol; a gellir dywedyd am danynt ill deuoedd, fel am Obadin gynt, eu bod yn ofni yr Arglwydd yn fawr, ac wedi cydymffurfio â'r gorchymyn dwyfol "o borthi eu mynod ger llaw pebyll y bugeiliaid," sef magu eu plant yn "addysg ac athrawiaeth yr Arglwydd." Yr oedd Daniel a Charles fel Samuel, gyda'r arch o'u mebyd; ac fel Josiah, yn gwneyd "yr hyn oedd uniawn yn ngolwg yr Arglwydd" er yn ieuainc; ac fel Timotheus, "yn gwybod yr ysgrythyr lân er yn fechgyn." Rhedasant ill dau eu gyrfa, o'r bru i'r bedd, heb dreulio un diwrnod erioed yn gyhoeddus yn ngwasanaeth y gelyn. Gyda golwg ar y weinidogaeth a dderbyniodd Daniel gan yr Arglwydd Iesu, yr oedd yn ddysglaer, yn rymus, yn darawiadol, ac yn ddidderbyn wyneb rhyfeddol. Yr oedd ei bregethau bob amser a thuedd ynddynt i fachu y gydwybod, i oleuo y deall, i eangu y meddwl, i ddarostwng balchder y galon gyndyn, ac yn enwedig i dynu i lawr yn garnedd gau noddfeydd yr hen wrandawyr. Mawr fel y bu mewn rhyfel â'r rhai hyn, fel y dywedwyd yn y bregeth angladdol, a bregethwyd yn y Cyfarfod Misol, oddiwrth Job v. 35. Yr oedd yn traddodi y gwirionedd mor ddidderbyn wyneb, nes oedd crefyddwyr cnawdol yn anfoddloni, a gwrandawyr deddfol yn gwgu; ond er anfoddlonrwydd y naill, a gwg y llall, traddodi y gwirionedd fel y mae yn yr Iesu wnai ein hanwyl frawd, a gadael rhwng Duw a'r canlyniadau. Yr oedd cariad Crist yn ei gymhell; deddf ei Dduw yn ei galon, a chyfraith y gwirionedd yn ei enau. oedd ei eiriau fel symbylau, ac fel hoelion wedi eu sicrhau gan un o feistriaid y gynulleidfa. Ergydion marwol i lygredigaethau yr oes oedd pregethau Bowen. Un hen weinidog parchus yn y Deheudir, o'r dosbarth blaenaf, ag oedd yn ei wrando yn pregethu unwaith, a ddywedodd wrtho ar ddiwedd yr odfa, "Dyna, Bowen bach; pregethwch yn y style yna tra fyddech byw; dyna weinidogaeth gyfaddas i'r oes yr ydym yn byw ynddi; mae stamp y llywodraeth arni."

Fel y dywedir am dano yn y Dyddiadur, "Yr oedd ei bregethau yn sobr a difrifol; yn hynod felly bob amser; a'i sylwadau oll yn wreiddiol a tharawiadol iawn. Hir y cofir am ei bregeth sylweddol ar rith duwioldeb gan bawb a'i clywsant; yr hon oedd un o'r rhai diweddaf a draddododd. Teimlir hiraeth ar ei ol yn y Sir yn gyffredinol, o achos colli un ieuanc mor obeithiol, oblegyd yr oedd iddo air da gan bawb, a chan y gwirionedd ei hun. Ymorfoleddai yn yr iachawdwriaeth yn ei gystudd diweddaf; a theimlai ei fod yn ymadael â'r byd i fyned i gyflawn fwynhad o honi." Byr, mae yn wir, oedd ei oes weinidogaethol; ond bu yn ddiwyd a ffyddlon yn gweithio tra parhaodd ei ddydd. Machludodd ei haul yn gynar iawn; bu farw yn ngwanwyn ei ddydd. Aeth adref i lawenydd ei Arglwydd. Mae ef heddyw yn nghwmpeini myrddiynau o angylion a seintiau; ac yn eu plith mae Dafydd, Benjamin, Charles, a Thomas, ei frodyr; a Rachel ei chwaer. Gellir dywedyd mai dedwydd yw y rhieni a'u magodd. Nid nes yn aros heddyw ond un ferch yn weddill gan angau o'r saith a fagodd William a Mary Bowen. Ond, rieni duwiol, na thristewch fel rhai heb obaith;" y mae y chwech yn berffaith ddedwydd; ni ddeuant hwy bythyn ol, ond chwi a ewch atynt hwy.

A phwy a ŵyr na fyddwch i gyd fel teulu yn amgylchu yr un bwrdd, yn gwledda ar yr un wledd, ac yn canu yr un gân i dragywyddoldeb, heb ymadael mwy?