Cerddi a Baledi/Owain Lawgoch
| ← Barti Ddu | Cerddi a Baledi Baledi gan I. D. Hooson Baledi |
Guto Nyth Brân → |
OWAIN LAWGOCH (1340-78)
PWY yw yr hwn sydd yn croesi'r don,
pwy yw hwn y mae sôn
Am ei longau chwim a'i filwyr dewr,
O Fynwy i Ynys Fôn?
Pwy yw yr hwn sydd yn gyrru'r Sais
O feysydd Ffrainc ar ffo?
Pwy yw yr hwn y mae'r Glêr a'u cainc
Yn moli ei enw o?
Owain o hil Llywelyn Fawr,
Owain y coch ei law:
Owain y coch ei gledd a'i saeth
Sy'n morio o Harfleur draw.
Yn morio a'i wŷr yn eu gwyrdd a'u gwyn,
Pob un gyda'i fwa hir;
Owain y Gwalch, y morgenau balch,
Sy'n dychwelyn ôl i'w dir.
Yn ei longau chwim, dan eu hwyliau gwyn,
Y gwynt a'r don o'i du;
Pennacth y Gad a Gobaith ci Wlad
Sy'n dod gyda'i filwyr lu.
Fflamier y goelcerth o ben pob bryn,
Seinier yr utgorn clir;
Owain sy'n dod, y mawr ei glod,
A'i wyr gyda'r bwa hir.
Owain o hil Llywelyn Fawr,
Owain y coch ei law:
Owain y coch ei gledd a'i saeth
Sy'n morio o Harfleur draw.
II
Paham y taria ei longau ef
Mor hir-ai y don a'r gwynt
A ddaeth a'u lleng; ai y ddrycin ddreng
A'u chwythodd ymhell o'u hynt?
Daeth haf a gaeaf yn eu tro
I'n bro er pan fu'r sôn
Y deuai ef, y Coch ei Law,
O Harfleur draw i Fôn.
A'r gwynt a gludai'i glodydd ô
O lawer bro a glan,
Ond ni ddaeth gwynt a'i longau ô
I frwydro ar ein rhan.
O La Rochelle a'r Eidal draw,
O Lydaw y daw'r sôn
Am rym ei lu a nerth ei law;
Paham na ddaw i Fôn?
Mae'r geclcerth ar y bryniau tal
Yn lludw oer cyn hyn;
A blin yw'r milwr ar y tŵr,
A'r gwyliwr ar y bryn.
Ai oeri a wnaeth y coch ei law,
Y coch ei gledd a'i saeth?
A drechwyd ef gan y gelyn cryf?
Ai yng ngharchar y mae—yn gaeth?
Na, na; nid grym y gwynt na'r don,
Nid rhyferthwy'r storom gref,
Nid bancrog lu-ond y llofrudd du
A ddaeth ar ei warthaf ef.
Rhyw flaidd a ddaeth yn rhith yr oen—
Rhyw lofrudd ffals ei wen
A roddodd friw i ni a'n Llyw
Yng Nghastell llwyd Mortaigne.
"Moes im fy arf," meddai'r Cymro dewr;
Ac yna'r dihiryn Sais,
O gysgod mur, a'i bicell ddur
A'i gwanodd ef dan ei ais.
A'n Pennaeth sydd yn y carchar prudd,
Yn rhwym hyd yr olaf wys;
A'i ddwyn o'i gell, ger Mortaigne bell,
Ni all yr un teyrn na llys.
Owain o hil Llywelyn Fawr,
Owain y coch ei law;
Pennaeth y Gad a Gobaith ei Wlad
I Gymru mwy ni ddaw.
A thrist yw'r gwyliwr ar y tŵr
A'r milwr ar y maes;
A swrth yw'r llongau yn y bae,
A'u hwyliau'n llwyd a llaes.
Owain o hil Llywelyn Fawr,
Owain y coch ei law,
Sy'n huno 'mhell, yn ei hirgul gell,
A'r llongau yn Harfleur draw.