Cofiant Darluniadol Y Parch William Williams o'r Wern/Pregeth II

← Pregeth I

Cofiant Darluniadol Y Parch William Williams o'r Wern gan David Samuel Jones

Pregeth III

PREGETH II.

"CYSYLLTIAD CYFATEBOL RHWNG IAWN YMARFERIAD O FODDION A LLWYDDIANT."

"A hyn yr wyf yn ei ddywedyd, yr hwn sydd yn hau yn brin, a fed hefyd yn brin; a'r hwn sydd yn hau yn helaeth, a fed hefyd yn helaeth' 2 Cor. ix. 6.

Y MAE cysylltiad o ddau fath rhwng hau a medi. Un yw cysylltiad rhywogaeth, " canys beth bynag a hauo dyn, hyny hefyd, a fed efe," Gal. vi. 7, 8. Y llall yw cysylltiad graddau, a dyna y cysylltiad a olygir yn y testun. Oddiwrth y geiriau sylwaf yn

I. FOD CYSYLLTIAD CYFATEBOL RHWNG YMARFERIAD O FODDION A LLWYDDIANT.

1 Yn gyfatebol i'r cyflawn ymarferiad o foddion yr ydym yn dysgwyl llwyddiant. Pa mor dda y mae yr amaethwr yn deall y gyfundraeth hon, efe a ŵyr nas gall efe ddysgwyl ei gnwd i'w ydlan heb arfer yr holl foddion a drefnodd awdwr natur i hyny; eto, mae dynion mewn pethau ysbrydol yn dysgwyl bendith pan y maent yn esgeuluso mwy na haner y moddion, drwy ba rai y mae Duw yn bendithio ac yn llwyddo. Mae'n rhaid fod ansawdd calonau dynion yn ddrwg, onide hwy a ddeallant mor dda y cysylltiad sydd rhwng arfer moddion yn nhrefn yr iachawdwriaeth a bendith, ag sydd yn ngwaith yr amaethwr yn nhrefn Rhagluniaeth. Pe na byddai yr amaethwr yn arfer mwy o foddion tuag at gael cnwd, nag y mae y rhan fwyaf yn ein gwlad yn ei arfer yn ysbrydol tuag at gael bendith, efe a ystyrid yn dra ynfyd.

2. Yn gyfatebol i'r amserol ymarferiad o foddion yr ydym yn dysgwyl am lwyddiant. Hynod mor ofalus yw yr amaethwr i ddefnyddio yr adeg oreu, o herwydd efe a ŵyr fod cysylltiad angenrheidiol rhwng hyny a'i lwyddiant. Pa faint sydd wedi colli eu defnyddioldeb, ïe, a'u heneidiau am byth, o eisieu na buasent yn amserol yn ymaflyd yn yr adeg! Faint o blant sydd yn tyfu i fyny yn annuwiol o eisieu na buasai eu rhieni a'r eglwys yn amserol yn arfer pob moddion er eu hachub. mae y meddyg yn ymddibynu yn fawr am lwyddiant i iachau y claf, ar ei fod yn cael cyfleusdra i arfer ei foddion yn amserol. Ond nid llai y mae symud ymaith afiechyd pechod ynom ni ein hunain, ac eraill hefyd, yn ymddibynu ar yr amserol ymarferiad o foddion.

3. Yn gyfatebol i'r diwyd a'r gwastadol ymarferiad o foddion y llwyddwn. Hen egwyddor gyffredin a phrofedig yw, "Llaw y diwyd a gyfoethoga," Diar. x. 4. "Enaid y diwyd a wneir yn fras," Diar. xiii. 4. Pe yr arferid yr un diwydrwydd mewn pethau crefyddol ag a welwn yn gyffredin mewn pethau naturiol, byddai wyneb ein daear yn fuan yn debyg i wyneb y nefoedd.

4. Yn gyfatebol i'r diragrithrwydd yn yr ymarferiad o foddion y gallwn ddysgwyl am lwyddiant. Yr oedd y Phariseaid yn ymarfer â llawer o foddion, ond yr oeddynt mor llawn o ragrith a hunanglod, fel nad oedd ganddynt le cyfreithlawn i ddysgwyl am fendith. Mynych y dywedodd yr Arglwydd wrth Israel, "Ceisiwch fi hefyd, a chwi a'm cewch, pan y'm ceisiwch â'ch holl galon."

5. Yn gyfatebol i'r teimlad fyddo ynom o'n hymddibyniad ar ddwyfol ddylanwadau yn yr ym—arferiad o foddion y llwyddwn. Y mae y rhai'n mor angenrheidiol er ein hachub ag oedd i Grist farw drosom. Y mae yr Arglwydd wedi bod yn ofalus iawn drwy oesoedd y byd er argyhoeddi ei bobl, "mai nid drwy lu, ac nid drwy nerth, ond drwy ei ysbryd ef y maent i lwyddo," Zech. iv. 6. Mae yn rhaid i bob Cristion ddysgu y wers hon, er gorfod prynu ei ddysg yn lled ddrud, "Canys nid â'u cleddyf eu hun y goresgynasant y tir, nid eu braich a barodd iachawdwriaeth iddynt, eithr dy ddeheulaw di, a'th fraich, a llewyrch dy wyneb, o herwydd i ti eu hoffi hwynt," Salm xliv. iii.

6. Bydd ein llwyddiant yn gyfatebol i'r lle a fyddwn yn roddi i Grist yn ein holl ymarferiad o foddion. Os ychydig o Grist a fydd yn nghyfundraeth ein moddion, ychydig fydd ein llwyddiant cyn y byddo pethau yn myned yn mlaen yn iawn, rhaid iddo ef gael y flaenoriaeth yn mhob peth, Col. i. 13.

Yn ol y lle a fyddo Crist yn ei gael yn ein gweddiau y llwyddant; yn ol y lle a gaiff yn ein pregethau y llwyddant; a thyna y prif achos fod yr apostolion mor llwyddianus Crist wedi ei groeshoelio. Y mae un o Indiaid America, o'r enw Tschaap yn rhoi hanes ei ddychweliad fel y canlyn:—"Yr wyf wedi bod yn hen bagan," ebai efe, ac mi a wn pa fodd y mae paganiaid yn arfer meddwl; daeth cenadwr unwaith atom, a dywedodd am y drwg o ladrad, celwydd, a meddwdod, nid oedd hyny yn effeithio dim arnom, oblegid ni a wyddem o'r blaen fod hyny yn bechod. Ond wedi rhyw gymaint o amser daeth y brawd Henry Rauch atom, ac a ddechreuodd ddywedyd am gariad Crist, a'i fod wedi marw dros bechaduriaid, a bod ei waed yn abl i lanhau oddi wrth bob pechod. Yr oedd hyn yn wahanol iawn i'r hyn a glywsom o'r blaen ac yn effeithio ar fy nghalon yn fawr. Yr oedd y pethau hyn yn fy meddwl yn barhaus pan yn effro, a breuddwydiwn am danynt pan yn fy nghwsg. Mi a'u cyfieithais i'r Indiaid eraill, yr hyn a effeithiodd yn yr un modd arnynt hwythau hefyd, a hyn a fu drwy ras, yr achos cyntaf o ddeffroad yn ein mysg. Yna, meddai wrth y cenadon, os ydych am i'r gair lwyddo yn mhlith y paganiaid, pregethwch Grist a'i ddyoddefiadau yn Waredwr i'r penaf o bechaduriaid. ^[1] Mae yn dra sicr mai i'r graddau y pregethir Crist, yn ysbryd Crist y llwydda pawb.

7. Yn gyfatebol i daerineb ein gweddiau y llwyddwn; "Llawer a ddichon taer weddi y cyfiawn." Pa daeraf y byddo'r weddi, mwyaf i gyd a fydd y llwyth o fendithion a dyn i lawr. Yn ol ei daerineb y llwyddodd Jacob. Fe lwyddodd taerineb gyda'r barnwr anghyfiawn, er nad ofnai Dduw ac na pharchai ddyn.

Pa faint mwy y llwydda taerineb gyda'r hwn sydd yn ffynon y cariad, a'r tosturi sydd yn mynwes pob Cristion. Yr ydym ni yn fynych yn gweddio yn rhy debyg i blant tre' yn chwareu, y rhai heb un neges, ond o gellwair a gurant wrth ddrws eu cymydog, a chyn y caffo neb amser i agor rhedant ymaith, felly nid ydyw gweddiau llawer ond megis chwareu plant. Ond y mae'r gweddiwr taer yn penderfynu aros wrth ddrws trugaredd hyd farw, ei iaith yw "Safaf ar fy nysgwylfa ac ymsefydlaf ar y twr, a gwyliaf, i edrych beth a ddywed efe wrthyf," Hab. ii. I.

8. Bydd ein llwyddiant,, yn gyfatebol i hyder ein gweddiau. Y mae sail ein hyder yn gwbl allan o honom ein hunain. Duw, yr hwn a addawodd yw sail ein llwyddiant, ac nid yr hyn y'm ni. Pan y mae genym addewid gwr, ei garictor sydd genym i ymwneud ag ef er cynyrchu hyder ynom, ac nid beth y'm ni. Efe oedd i edrych ar hyn cyn addaw, Y mae hyder pechadur mewn gweddi fel ffenestr fechan mewn tŷ, yn ol maint y ffenestr y bydd y goleu yn dyfod i mewn; felly yn ol maint ein hyder y llwyddwn ninau yn ein gweddiau drosom ein hunain, a thros eraill; y mae y geiriau "yn ol dy ffydd bydded i ti," yn eu grym heddyw yn gystal ag erioed. Gweddi y ffydd a egyr y llaw sydd yn dal y bydoedd, ac a ddetyd gloion pyrth y nefoedd ac a dyn y nefoedd i lawr i'r ddaear, ac a gyfyd y ddaear i fyny i'r nefoedd.

II. I DDANGOS PA MOR BELL Y MAE'R CYSYLLTIAD YN EFFEITHIO.

1. Mae yn effeithio ar ein crefydd bersonol yn ol fel y byddom yn ymarferyd â moddion, fel a nodwyd o'r blaen, y llwyddwn i gael cymdeithas â Duw, ac felly y cynyddwn ar ei ddelw, ac mewn cysur a dedwyddwch. Yna "bydd ein heddwch fel afon, a'n cyfiawnder fel tònau y môr," Esa. xlviii. 18.

2. Mae yn sicr o effeithio ar ein teuluoedd. Os prin a fyddwn yn yr ymarferiad o'r moddion a drefnodd Duw i wellhau ein teuluoedd, prin fydd y llwyddiant. Y mae yr Arglwydd wedi addaw bod yn Dduw i'w bobl, ac i'w had, Gen. xvii. 7, "Had y cyfiawn a waredir," Diar. xi. 21, "Tywalltaf fy ysbryd ar dy had, a'm bendith ar dy hil—iogaeth," Esa. xliv. 3. Ni bu Duw erioed yn anffyddlon i'w addewidion, ond ni a fuom anffydd—lon i'w gyfamod ef, gan ei bechu ef allan o'n teuluoedd. Mae Duw yn ymhyfrydu bod yn Dduw y teulu, am hyny mae yn fynych yn cyfenwi ei hun yn Dduw Abraham, Isaac, a Jacob. Ni bydd iddo byth ymadael o'r teulu, oddieithr i ni ei yru ef ymaith â'n pechodau.

3 Gwna effeithio ar yr eglwys i ba un yr ydym yn perthyn, a'r gymydogaeth yn mha un yr ydym yn byw. Yn of fel yr arferom y moddion a drefnodd Duw i wellau y byd y llwyddwn er diwygio yr eglwys yr ydym yn aelodau o honi, a'r wlad yr ydym yn preswylio ynddi. Pa faint o ddaioni a wnaeth un Paul, un Luther, un Whitfield, un Wesley, un Brainerd, a llawer eraill o enwogion mewn duwioldeb a defnyddioldeb a allesid enwi. Pa beth a'u gwnaeth hwy yn fwy defnyddiol nag eraill? Ai o herwydd fod ganddynt gryfach galluoedd eneidiol nag eraill? Nage, mwy duwiol oeddynt nag eraill, ac am hyny y gwnaethant well defnydd nag eraill o'r moddion trefnedig i wellhau y byd. Gallasent hwythau fod yn fwy defnyddiol pe y buasent yn fwy duwiol. Hefyd, gallai pob un o honom ninau fod mor ddefnyddiol a hwythau yn ol ein manteision a'n sefyllfaoedd, pe y byddem mor dduwiol a hwy. Mae pob dyn duwiol yn tystiolaethu y dylai fod yn fwy defnyddiol, a'i alar yw na byddai felly.

4. Fe effeithia ein dull ni o ymarfer y moddion a drefnodd Duw er diwygio y byd ar yr oes sydd yn cyfodi i fyny, ac oddi yma yn mlaen hyd ddiwedd y byd. Mae yr had da a hauodd Abraham, Moses, Samuel, a'r prophwydi, ie, yr apostolion hefyd, y merthyron, a'r diwygwyr, yn ffrwytho yn doreithiog yn y byd hyd heddyw; yr un modd y gwna ein llafur ninau effeithio oddiyma hyd y farn. Unrhyw gynhyrfiad a wnawn yn nheyrnas y Messiah er ei chychwyn hi yn mlaen, a bery yn ei effeithiau arni hyd ei ail—ddyfodiad ef. Fe fydd medi oddiwrth yr Ysgolion Sabbathol, Cymdeithasau y Beiblau, a'r Cymdeithasau Cenadol a ffurfiwyd yn ein hoes ni, hyd ddiwedd amser. Pe buasem ni ag eraill yn yr oes hon yn hau yn helaethach yn y pethau hyn, buasai mwy o gnwd o dduwiolion yn yr oes nesaf, ac felly yn mlaen hyd ddiwedd y byd.

5. Fe effeithia ar ein sefyllfa ddyfodol yn y nefoedd am byth. Dangos hyn ydyw prif amcan dameg y punoedd (Luc xix. 12—20). Ond nid yr un amcan sydd i ddameg y talentau (Matthew XXV. 14—30). Amcan y ddiweddaf yw dangos nad yw pawb yn cael yr un manteision, ac mai yn ol ein manteision y bydd y Barnwr yn gofyn oddi-wrthym yn y farn; ond amcan y llall yw dangos fod rhai yn gwneuthur gwell defnydd o'u breintiau nag eraill, ac yn ol hyny y byddant yn cyfodi mewn graddoliaeth yn y nefoedd byth. Wrth yr hwn a enillodd ddeg punt y dywedodd ei Feistr, "Bydded i ti awdurdod ar ddeg dinas;" ac wrth yr hwn a enillodd bump punt y dywedodd, "Bydd dithau ar bump dinas." Yr oedd hwn bump o raddau am byth yn is na'r hwn a wnaeth ei bunt yn ddeg punt. Rhoddi i bob un yn ol fel y byddo ei waith a wna Crist yn y byd hwnw. Bydd rhagor rhwng seren a seren mewn gogoniant. Pob modfedd o dir yr ydym yn golli yn bresenol drwy ein hesgeulus—dod, yr ydym yn ei golli am byth; ac fe fydd pob gronyn o ffyddlondeb yn y byd yma yn ein cyfodi i raddau anrhaethol o fwynhad mewn byd arall. I derfynu—

Mae yr hyn a draddodwyd yn berffaith gyson âg athrawiaeth gras, ac ag arfaeth. Oblegid gras a gyfansoddodd y moddion, gras sydd yn rhoddi cyfleustra i ni ddefnyddio y moddion, a gras hefyd sydd yn cynhyrfu dynion i'w hymarfer, "Canys Duw yw yr hwn sydd yn gweithio ynoch, ewyllysio a gweithredu o'i ewyllys da ef," Phil. ii. 13. gall fod ychwaith yn erbyn arfaeth; oblegid yr un arfaeth ag sydd wedi arfaethu y dyben, sydd hefyd wedi arfaethu y moddion i gyrhaedd y dyben. Os yw Duw wedi arfaethu mwy o dduwiolion i fod yr oes nesaf nag sydd yn yr oes hon, mae yr un Duw wedi arfaethu i ni wneuthur mwy tuag at ddwyn hyny i ben na'r oes o'r blaen. Yr un llwybr sydd genym i wybod am arfaeth yn nhrefn gras, ag yn nhrefn Rhagluniaeth. Pe gofynid i ni am ddarn o fynydd, A arfaethwyd i wenith dyfu yno, ni fedrwn byth wybod hyny drwy rym penddysg (theory); yr unig ffordd i wybod hyny fyddai arfer y moddion a drefnodd Duw i gael cnwd ar y fath le; a'r casgliad diwrthddadl a wnaem, os ceid cnwd ar ei gyffelyb, y ceid cnwd arno yntau hefyd trwy arfer moddion priodol, gan wybod fod cysylltiad annatodadwy rhwng yr ymarferiad o foddion a llwyddiant. Yr un modd yr ydym i wybod am arfaeth yn nhrefn gras. Mae Duw wedi arfaethu na chaiff neb arfer y moddion a drefnodd efe yn ofer. Dyben Duw yn datguddio ei arfaeth i ni ydyw ein cynhyrfu at ein dyledswydd; os na fedrwn ni ei phregethu hi gystal a phob athrawiaeth arall yn y Beibl, yn anogaeth i bechaduriaid i wneuthur eu dyledswydd, y mae yn sicr nad ydym yn ei phregethu yn iawn; oblegid nid oes yr un gwirionedd yn y Beibl wedi ei ddatguddio er mwyn boddio cywreinrwydd dynion, ond er mwyn ymarferiad, er ein hanog ni at ein dyledswydd.

2. Dichon rhai dybied fod yr hyn a draddodwyd yn taro yn erbyn ffeithiau (facts). Ymddengys felly o herwydd ein hanwybodaeth o holl amgylchiadau pethau. Gallai llawer feddwl fod Noah yn fwy aflwyddianus na llawer a fu yn llai eu ffyddlondeb a'u diwydrwydd. Yma mae yn anghenrheidiol ystyried yr anfantais o dan ba un yr oedd Noah yn llafurio; y pryd hwn yr oedd yr holl fyd yn un ffrwd yn myned i uffern; yr oedd yn fwy peth iddo ef fod yn offeryn i achub un enaid, nag a fyddai i ni yn yr oes hon fod yn offerynau i achub bob un ei ganoedd, Dichon i eraill feddwl fod Pedr yn fwy llwyddianus na Christ; ond dylem gofio mai myned i mewn i lafur Crist ac eraill a fu o'i flaen a wnaeth Pedr a'i frodyr; fe fu y prophwydi yn braenaru y tir, ac Ioan Fedyddiwr megys yn eu rhagflaenu, a Christ ei hun megys yn ei fwydo â'i chwys a'i ddagrau; ie, ac a'i waed; ac felly y dywedodd Crist am eu llwyddiant, "Canys yn hyn y mae'r gair yn wir, mai arall yw yr hwn sydd yn hau, ac arall yw yr hwn sydd yn medi. Myfi a'ch anfonais chwi i fedi yr hyn ni lafuriasoch; eraill a lafuriasant, a chwithau a aethoch i mewn i'w llafur hwynt," Ioan iv. 37, 38. Diamheu mai un o brif ancanion dydd y farn fydd dangos fod Duw wedi llwyddo pawb fel y darfu iddynt ymarfer y moddion i hyny, a bod pob un wedi gwneud drwg yn y byd yn ol fel y darfu iddo esgeuluso neu gamarfer y moddion, er nad ydyw yn ymddangos i ni felly yn mhob amgylchiad yn bresenol, o herwydd diffyg adnabyddiaeth o'n gilydd ac o amgylchiadau pethau. Bydd yn ddigon amlwg yn y farn, paham y mae plant llawer o broffeswyr a phregethwyr yn awr mor annuwiol. Ymddengys hyn pan ddelo'r holl ddirgeloedd i'r amlwg.

3. Mae yn dangos mai wrth ein drysau ni y mae yr achos o'r aflwyddiant, ac nid wrth ddrws Duw. O herwydd pe buasem ni wedi gwneud ein dyledswydd tuag at ein perthynasau a'n cymydogion, buasai gwell agwedd arnynt heddyw; pe buasem ni yn fwy fel halen, buasai y byd yn bereiddiach heddyw; pe buasem ni fel canwyllau yn rhoddi gwell goleu, buasai y byd yn oleuach nag ydyw. Mae Duw yn llawn mor alluog i achub ag oedd, ac yn llawn mor barod ag oedd "Wele ni fyrhawyd llaw yr Arglwydd fel na allo achub; ac ni thrymhaodd ei glust ef, fel na allo glywed; eithr eich anwireddau chwi a ysgarodd rhyngoch chwi a'ch Duw, a'ch pechodau a guddiasant ei wyneb oddiwrthych fel na chlywo," Esa. lix. 1, 2. Bydd hyn yn wirionedd eglur yn y farn, nad ataliodd Duw ddylanwadau ei Ysbryd oddiwrth neb ond mewn cyfiawn farn, pa un bynag ai oddi wrthym ni yn bersonol ai oddi wrth ein teuluoedd.

4. Cofied y rhai annuwiol nad yw bod eraill yn peidio gwneud eu dyledswydd tuag atynt yn rheswm digonol i'w hesgusodi hwynt am eu hannuwioldeb, oblegid nid ydynt yn defnyddio y breintiau sydd ganddynt.

5. Mae hyn yn anogaeth gref i ni wneud ein dyledswydd, oblegid nid oes achos i ni betruso na lwyddwn yn ol fel yr ymarferwn â'r moddion a drefnwyd i hyny. Felly ymroddwn i wneud ein dyledswydd gan ymnerthu yn y gras sydd yn Nghrist Iesu, a chredu na bydd ochr Duw byth ar ol.

Nodiadau

1. Gwel Mr. Burder's Missionary Anecdotes.