Cofiant Hwfa Môn/Coron Bywyd

← Yr Adfeiliad

Cofiant Hwfa Môn gan Rowland Williams (Hwfa Môn) golygwyd gan William John Parry

Y Dyn Ieuanc

CORON BYWYD.

BYWYD.

TUEDD YMCHWILGAR.

TUEDD gref yn y meddwl dynol yw y duedd ymchwilgar. Trwy y duedd hon y mae y disgybl yn gofyn am lyfrau yn ol ei chwaeth, gan eu darllen, a dysgu ei wersi, ac wedi hyny y mae yn dringo i brif gadair yr athraw. Trwy nerth y duedd ymchwilgar y cafwyd allan y darganfyddiadau mwyaf yn y byd. Y tueddfryd hwn sydd wrth wraidd pob darganfyddiadau. Fel y mae y Main Spring yn yr awrlais yn peri i bob olwyn weithio, felly y mae yr ysbryd chwilgarol yn peri bywyd a gwaith drwy bob cymdeithas yn y byd. Pe tyner y main spring o'r awrlais, safai yr awrlais. Pe tyner yr Ysbryd yma o'r byd, safai y byd! Golygfa ofnadwy fyddai y byd wedi sefyll!

BYWYD YN DDIRGELWCH.

Er cynifer o bethau dirgel a gafwyd i'r golwg drwy y duedd ymchwilgar, y mae bywyd yn aros yn ddirgelwch eto, a diau yr erys felly byth! Y pethau agosaf atom yw y pethau tywyllaf ini. Y mae gwallt ein pen yn agos, y croen am ein hesgyrn yn agos, ond y mae y bywyd sydd ynom yn nes na'r cyfan, ac er hyny dyna y peth tywyllaf i ni! Ond er fod hanfod bywyd yn ddirgelwch i ni, y mae genym rai dirnadaethau cywir am dano.

GWYDDOM BETH YW EI FLÂS.

Pan oedd hen daid Syr Lewis Morris, y bardd, yn mapio glanau y mor o amgylch Ynys Môn, cyfarfyddodd a hen batriarches o wraig yn Rhosnegir, yn casglu gwmon y mor. Pan ddaeth i gyraedd siarad a hi, gofynodd iddi a wyddai hi beth oedd lled a hyd, a dyfnder y Môr. Dywedodd yr hen batriarches na wyddai hi. Ond pa beth a wyddoch chwi am y môr ynte, gofynai Lewis Morris, ac ar hyny ateboedd, "Wel, Syr, os na wn i beth yw hyd, lled, a dyfnder y Mor, mi a wn beth yw ei flas cystal ag un lefiathian sydd yn swalpio ynddo." Felly os na wyddom ninau beth yw hyd, lled, a dyfnder môr bywyd, ni a wyddom oll beth yw ei flas.

Y mae y baban bach ar fraich ei fam yn gwybod am ei flas cystal a'r henafgwr canmlwydd oed. Ond er na allwn wybod ei faintiolaeth, ni a wyddom yn dda am ei Dyfiant. Nid ydym yn gallu ei weled yn tyfu. Ei weled wedi tyfu yr ydym. Planer y fesen a gwilier hi, nis gall neb ei gweled yn tyfu. Ei gweled wedi tyfu yr ydym. Diau mai llygad mam yn gwilio ei baban ar ei bron yw y llygad craffaf o bob llygaid. Ond er mor graff ydyw, nis gall weled y baban yn tyfu. Nid yw yn gallu gweled yr aelodau yn ymestyn, ac yn tewychu. Ei gweled wedi ymestyn a thewychu y mae hi, a hyny yn rhoddi iddi achos i lawenhau. Bywyd yn cyd dyfu. Nid y naill aelod yn tyfu o flaen y llall. Ond oll yn cyd dyfu.

ARWYDDION BYWYD.

Ni welodd neb Dduw erioed. Ond y mae yn dyfod i'r golwg drwy arwyddion a rhyfeddodau. Y mae bywyd y pren yn dyfod i'r golwg drwy ei wyrddlesni, ei ddail, ei flodau a'i ffrwyth. Ni welodd neb fywyd erioed ynddo ei hun, nac yn eraill. Ond daw i'r golwg drwy ei arwyddion, a dengys pa un a'i gwan a'i cryf ydyw.

BYWYD YR UN PETH YN MHAWB.

Y mae gwhaniaeth mawr rhwng lliwiau, a ffurfiau y blodau, ond yr un yw bywyd ynddynt oll. Y mae gwahaniaeth mawr yn maint y Coed, yr un yw bywyd ynddynt i gyd. Y mae gwahaniaeth mawr rhwng y naill anifail a'r llall, a rhwng y naill fwystfil a'r llall, ond yr un yw y bywyd yn y naill a'r llall. Y mae gwahaniaeth mawr rhwng y naill ddyn a'r llall, ond yr un yw bywyd dynol ynddynt oll. Y mae gwahaniaeth rhwng y naill angei a'r llall, ond yr un yw y bywyd yn mhob angel.

Y mae gwahaniaeth rhwng y naill gythraul a'r llall, ond yr un yw natur bywyd pob cythraul. Y mae gwahaniaeth mawr rhwng y naill Sant a'r llall, ond yr un yw bywyd ysbrydol yn mhob Sant.

CYFFREDINEDD BYWYD.

Pan edrychom drwy natur y mae pob peth yn fyw o'n hamgylch. Y mae pob peth yn siglo gan fywyd.

"There is nothing stands still,
So old ages declare;
But the world ever changing
In earth, sea, and air;
All the powers of nature,
In truth, f we trace;
What are they? what are they?
But running a race.

The winds from all quarters,
Career through the sky;
They blow hot, they blow cold,
They blow swift, they blow high;
They follow, they flank,
And they fly in our face;
What are they? what are they?
But running a race.

The rivers that run to the end of the earth
Flow thousands of miles
From the place of their birth;
From the old, and the new world
They pour out a pace;
What are they? what are they?
But running a race."

AMLYGIAD BYWYD.

Amlyga bywyd y pren ei hun drwy ei ireidd-der, a'i liw. Amlyga bywyd yr anifail ei hun yn ei nerth yn gwneud ei waith. Felly y bywyd dynol.

CYNALIAETH BYWYD.

Y mae i bob bywyd ei gynaliaeth arbenig ei hun. Cynhaliaeth y ddafad yw porfa y ddol. Cynaliaeth y pysg yw arlwyon y mor. Cynaliaeth y bwystifilod yw eu hysglyfaeth. Ond y bwystfil dyn yw y creadur mwyaf ysglyfeuthgar o honynt oll! Os eir i farchnad y bwydydd yn y bore ceir gweled yno gyflawnder o bob amrywiaeth. Cyflawnder y maes, cyflawnder y gerddi, cyflawnder y perllanau, cyflawnder y corlanau, cyflawnder y beudai, a chyflawnder yr awyr. Ewch yno gyda'r nos, y mae safn y dyn wedi eu llyneu!

BYWYD YN EI WAITH.

Gweithia bywyd yn wastad. Cura y galon yn wastad. Ni chafodd bywyd foment o orffwstra erioed. Gweithia bywyd yn ddistaw. Gosoded y cerddor, teneuaf ei glust, ei glust ar y llwyn glaswellt, i geisio ei glywed yn tyfu, fe dyfa trwy ei glust arall allan, os na chilia i ffordd.

BYWYD DYNOL YN EI WAITH.

Tori Tunnel trwy yr Alps! Codi dyffrynoedd—Gostwng mynyddoedd. Gwneud ffordd i fellt a tharanau-Nofio y moroedd. Tramwyo y wybrenoedd, &c.

Yr ydym yn meddwl mai Job soniodd gyntaf am Goron, a hyny pan gododd ei elyn yn ei erbyn. Fel hyn y mae yn dywedyd.

"O am un am gwrandawai! wele fy nymuniad yw, i'r Hollalluog fy ateb i, ac ysgrifenu o'm gwrthwynebwr lyfr. Dian y dygun ef ar fy ysgwydd; a rhwymwn ef yn lle Coron i mi. Job pen 31 adnod 36. Dyna y dull yr oedd prif fardd y byd yn ymddwyn at ei elynion!

PRYDFERTHWCH.

Y boneddigesau a ddechreuasant wisgo coronau. Gwisgant hwy i ddau bwrpas neillduol, i harddu eu pen, ac i ddal eu llaeswallt yn drefnus. Wedi hyny, o flwyddyn i flwyddyn, daeth yr arferiad o wisgo coronau ar neillduad breninoedd i'r orsedd. Gwnaed hyn er mwyn eu harddangos yn eu haddurniadau penaf. Y meddylddrych cyntaf yn nghoron bywyd yw harddwch bywyd. Bywyd pur, a sanctaidd. Talent lan, athrylith lân. Mae talentau mawrion i'w cael yn ffosydd llygredigaeth. Angylion athrylith yn nghobyllau llygredigaeth!

GWERTHFAWROGRWYDD.

Mae coron bob amser yn golygu gwerth mawr. Y mae perlau coron Victoria yn werth £112,000. Nid yw ond bechan o ran ei maintioli. Golyga coron bywyd, fawr werth bywyd. Y dyn a wnaeth leiaf o bawb oedd Methusalem. Cafodd oes hir ond ni wnaeth ddim yn werth i'w groniclo. Dylem ddiolch am oes hir, ond dylem gofio mai gwneud pethau o werth sydd yn coroni bywyd.

Lawrance Coster y Dutchman. rhaid dywedyd gwerth yr Argraff Wasg, cyn y gellir traethu gwerth oes hwn. Rhaid traethu gwerth y LLYTHYR CEINIOG, cyn y gellir traethu gwerth oes Syr Rowland Hill a'i sefydloedd. Ond gyda llaw, dylem ddywedyd, lle clywo y byd, mai S. R. o Lanbrynmair, oedd pia y meddylddrych gwreiddiol o'r LLYTHYRDOLL CEINIOG, a dylasai gael rhan o'r clod a rhan helaeth o'r clod. Beth yw gwerth BEIBL CYMRAEG, i Gymru uniaith yn yr Ysbyty, mewn gwlad estronol? Rhaid dywedyd gwerth hwnw, cyn y gellir traethu gwerth oes Dr. Gwilym Morgan o Langernyw.

Coron bywyd yn gwneud peth o werth yn ystod oes.

LLYWODRAETH.

Arwydda Coron Brydain lywodraeth Prydain. Er nad yw y goron ei hun ond bechan, eto, y mae yn arwyddlun o lywodraeth na fachluda yr haul ar ei gogoniant. Coron bywyd yw ei fod o dan lywodraeth dda. Dyn yn gallu cadw llywodraeth gyflawn arno ei hun. Dylai dyn ddysgu llywodraethu ei hun cyn dechreu llywodraethu neb arall.

BUDDUGOLIAETH.

Arwyddlun aruchel o fuddugoliaeth yw coron. Coronau campau Olympus. Coron bywyd yw fod dyn yn gallu gorchfygu rhwystrau. Dylai pob dyn roddi ei nôd ar orchfygu pob peth. Arwyddair Dr. Young oedd.

"Any man can do
What any other man
has done."