Gwaith Goronwy Owen Cyf II/Marwnad John Owen

Gwaith Goronwy Owen Cyf II

gan Goronwy Owen

golygwyd gan Owen Morgan Edwards

MARWNAD
I'r elusengar a'r anhepcor MR. JOHN OWEN, o'r Plas yn Ngheidio, yn Lleyn.

1. Unodl Union.
WAE Nefyn, gwae Lŷn gul wedd,-gwae Geidio,
Gwae i giwdawd Gwynedd,
Gwae oer farw gŵr o fawredd,
Llwyr wae, ac y mae ym medd.

2. Proest Cyfnewidiog.
Achwyn mawr, och yn y modd!
Nid ael sech, ond wylo sydd;
Gwayw yw i bawb gau y bedd
Ar Sion Owen, berchen budd.

3. Proest Cadwynog.
Cadd ei wraig bêr drymder draw
Am ei gwaraidd, lariaidd lyw,
A'i blant hefyd frwynfryd fraw;
Odid un fath dad yn fyw.

4. Unodl Grwca.
Mawr gwynaw y mae 'r gweinion
"Gwae oll y sut golli Sion";

Ni bu rwyddach neb o'i roddion—diwg,
Diledwg i dlodion.

5. Unedl Gyrch.
Llyw gwaraidd llaw egored,
Rhwydd a gwiw y rhoddai ged;
Mwynwych oedd. (y mae 'n chwith!)
Digyrrith da ei giried.

6. Cywydd Deuair Hirion.
Gwrda na phrisiai gardawd,
Ond o les a wnai i dlawd.

7. Cywydd Deuair Fyrion. Awdl Gywydd.
Cywydd Llosgyrnawg, a Thoddaid, ynghyd.
Ni bu neb wr
Rhwyddach rhoddwr;
A mawr iawn saeth ym mron Sion
Cri a chwynion croch wannwr.
Llawer teulu, llwyr eu toliant
A'u gwall, eisus a gollasant
Sin addient Sion i'w noddi.
Bu ŷd i'w plith a bwyd i'w plant,—eu rhaid
Hyd oni ail-gaid yn y weilgi.

11. Gwawdodyn Byr.
Sion o burchwant, os un, a berchid;
Synwyr goreu, Sion wâr a gerid;
Sion a felus iawn folid,—pan hunodd
Sion Owen gufodd, syn yw'n gofid.

12. Gwawdodyn Hir.
Chychwi y gweiniaid, och eich geni!
A marw 'ch triniwr, mawr yw 'ch trueni.
Pwy rydd luniaeth, pa rodd yleni
Yn ail i Sion, iawn eluseni?

Oer bod achos i'r byd ochi ;—nis daw
Er gofidiaw awr i gyfodi.

13. Byr a Thoddaid.
Ar hyd ei fywyd o'i fodd,—iawn haelwas,
Yn helaeth y rhannodd;
A'i Dduw eilwaith a addolodd;
Wiw baun dethol, a'i bendithiodd.
Diwall oedd a da y llwyddodd ;
Am elw ciried mil a'i carodd;
Hap llesol, pwy a'i llysodd?—Duw un—tri,
Ei Geli a'i galwodd.

14. Hir a Thoddaid.
Wiwddyn cariadus, i Dduw Ion credodd,
Hoff oedd i'w Geidwad, a'i ffydd a gadwodd;
A'i orchymyn i wyraw o chwimiodd;
Da fu y rheol, edifarhaodd.
Ym marwolaeth e 'moralwodd—a'i Ner,
A Duw, orau byw-Ner a'i derbyniodd.

15. Hupynt Byr.
Os tra pherchid,
O mawr eurid,
Am arwredd;
Deufwy cerid,
Mwy yr enwid,
Am ei rinwedd.

16. Hupynt Hir.
Am ei roddion
A'i 'madroddion,
Hoyw wr cyfion,
Hir y cofier!
Ei blant grasol
Gan Dduw nefol,

Fwyn had ethol,
A fendithier.

17. Cyhydedd Fer.
Cu hil hynaws! cael o honynt,
Duw 'n dedwyddwch, Di 'n Dad iddynt,
Yn ymddifad na 'moddefynt
Gyrchau trawster; gwarchod trostynt.

18. Cyhydedd Hir.
I'w gain, fain, fwynhael,
Briod, hyglod hael,
Duw tirionhael,
Dod ti hir einioes;
Rhad ddifrad ddwyfron,
Amledd hedd i hon,
I hwylio 'i phurion
Hir hoff eirioes.

19. Cyhydedd Naw-ban.
Am a wna Wiliam, mwy na wyled;
Diwyd haelioni ei dad dilyned;
A digas eiriau da gysured
Och oer a mawrgŵyn ei chwaer Marged.

20. Clogyrnach.
Os rhai geirwir sy wŷr gorau,
I fyd saint e fudes yntau
Draw, ddifraw ddwyfron,
I fad lwysgad lon
Angylion yn ngolau.

21. Cyrch a Chwta.
Yn wych, byth ddinych, y bo;
Yn iach wiwddyn; och iddo!

Mae hi'n drist am hyn o dre,
Wir odiaeth wr, ei ado.
Ni wiw i ddyn waeddi, "O!
Och wâr Owen!" a chrio;
Dal yn ei waith, dilyn ef
I'r wiw-nef; fe 'i ceir yno.

22. Gorchesty Beirdd.
Nid oes, Ion Dad,
Na 'n hoes, na 'n had,
na maws mwyn.
Na moes, na 'mad-
Dy hedd, Duw hael,
Main fedd, mae 'n fael,
A gwedd ei gael;
e gudd gwyn.

23. Cadwyn Fer.
Yn iach, wrol oen awch araf,
I'r hygaraf wr rhagorol;
Ef i'w faenol a fu fwynaf,
Un diddanaf, enaid ddoniol.

24. Tawddgyrch Cadwynog,
o'r hen ddull gywraint, fal y canai 'r hen feirdd; ac ynddo
mae godidowgrwydd gorchestwaith, a chadwyn ddidor
trwyddo.

Dolur rhydrwm ! dramawr benyd,
Boenau dybryd, ebrwydd ddidol;
Dwl Llŷn a llwm, llai mael Gwyndud
Gan doi gweryd gŵr rhagorol.
Dirfawr adfyd, odfa ddyfryd,
Ddifrif oergryd, fyd anfadol;
Dygn i'w edryd, adrodd ennyd
Ddwyn eu gwynfyd cyd, un cedol.

Arall,

o'r ddull newydd drwsgl ar y groes gynghanedd, heb
nemmawr o gadwyn ynddo; ac nid yw 'r fath yma amgen na
rhyw fath ar gadwyn fyr gyfochr a hupynt hir yn nglŷn
a'u gilydd.

Doluriasant, dwl oer eisiau
Ei rinweddau, wr iawn noddol;
Llai eu ffyniant oll i'w ffiniau
Heb ei radau; bu waredol.
Cofiwn ninnau ddilyn llwybrau
Ei dda foddau oedd wiw fuddiol;
Cawn, fal yntau, i'n heneidiau
Unrhyw gaerau Oen rhagorol.

Nodiadau