Gwaith Huw Morus/Cerddi Tir y Taerion II

Gwaith Huw Morus

gan Huw Morus (Eos Ceiriog)

golygwyd gan Owen Morgan Edwards

II.

Pob teulu trist sy'n talu treth,
A farnant fynd y byd ar feth,
A throi o'r rhod, heb wybod beth
Sy'n dwyn gor chafieth dynion;
Beth, ond gwaith cenfigen, chwant,
A fu, ac a fydd, yn gerydd i gant,
Wrth ddial pechode'r tade ar y plant a'r wyrion?

Nid oes dim yn temtio'r un
Yn waeth na i felus chwante i hun,
Pen lithier gennynt yn gytun,
I ddonie a'i lun ddiwynned;
Chwant yw'r fam a'r fameth fwyn,
I fagu anwiredd ynddo i ymddwyn,
Nes amlhau, fel dail ar dwyn, i lonned.

Chwant a wnaeth i Efa'n siwr
Wrando ar y sarff, a thwyllo 'i gŵr,
A digio i Cheidwad, cadarn dŵr,
Llywiawdwr, awdwr Eden;
Am geisio mwy na'i hordinhad
Cael i melldithio, hil a had,
A cholli'r cwbwl oedd leshad yn syden.

Wrth chwant, Ahab ehud fu
Yn chwennych gwinllan geinlan gu,
A thwyll y wraig ar ddichell ddu
Yn traws fwriadu'r weithred;
Trwy gau dystioleth gwyr y fall,
I gael y berllan bur ddiball,
Gwiricn-waed Naboth gywir gall a golled.

Y winllan, Ahab, pan y cadd,
Ynddo'i hun fo ymlawenhadd,

Ond sen Elias a'i tristâdd,
Lle y cofie ladd y cyfion,
Y lleddid lesebel heb wad,
Ai holl epil, hil, a had,
Nid yw rhai drwg ger bron Duw Tad ond hedion.

Ac er i'r brenin mawr i fraint
Edifarhau fel diwiol saint,
I'w gadw i hun rhag drwg a haint,
Nes mynd digofaint heibio,
Lladd i blant, i ddial a wnaed,
A mathru lesebel dan draed,
Lle cadd y cwn frenhinol waed yn honno.

Trachwant gwas y proffwyd pur
I gyfoeth Naman, oedd mewn cur,
A wnaeth Eliseus yn sur
I'w droi mewn dolur duloes;
Gorchmynnodd iddo'r gwahan glwy,
Fel na bai drachwantus mwy,
Ac felly bu fo'n wan ddi-nwy'n i einioes.

Trachwant Haman euog liw,
A'i gyrre'n ddig, gwirionedd yw,
Ni fynne adel un dyn byw
O ddynol ryw'r Iddewon;
Gwedi codi cadarn aed,
A'u llym arfogi i golli gwaed,
Trwy synwyr gwraig ag ef y gwnaed yn gyfion.

Y genfigen ddi-lesâd
A ladd i pherchen ymhob gwlad,
Derchafu i hun drwy dwyll a brad
Oedd ddiried fwriad Haman;

Crogbren newydd celfydd caeth,
I grogi Mordecai, a wnaeth,
Ac i gysegru hwnnw'r aeth i hunan

Haras sydd yn yr oes hon,
Fel yn amser Jeremi bur i fron,
Rhai'n rhy lidiog, rhai'n rhy lon,
Ynfydion foddion fyddan;
Eisie i adnabod, Duw a'u casa,
Rhag i gwŷn a'i gwenwyn cwyno a wna,
Yn ddoeth ar y drwg, ond gwneuthur da nis medran.

Dull wynebe ffeilsion rhai
Sy'n tystiolaethu llawer bai,
Eu gweithredoedd drwg heb drai
Yn hyddysg hwy a'i cyhoeddan;
Gwae eneidie y hain ryw awr,
Gwedi tyfu i fyny'n fawr
Ym mhwll anwiredd swrth i lawr hwy syrthian.

Y rhai sy'n synieth heleth hud
Ar bethe bydol marwol mud,
Yn fwy na'r nefol drysor drud
Lle mae'r gwir olud gore;
Ymogoneddant yn i rhwysg
A'i cwilydd ffiedd fraisgedd frwysg,
Gan fynd ymlaen i'w poeni 'n wysg i penne.

Mae rhai 'n y golwg fel y gwlan,
Tu allan megis llestri glân,
A'u bolie 'n dduon fel y frân,
Mawr ddryge wnan yn ddirgel;
Fel bedde gwedi i gwynnu'n ddrych,
Pob un o'i fewn yn aflan rych,
Wel dyna'r dynion gwychion, gwych i gochel

Mae llawer un yn deg i rith,
A'i eirie 'n glaiar fel y gwlith,
Ac er hynny 'n plannu i'n plith
Orchwylion brith frycheulyd;
Felly y gwelaf rai a wn,
Pe bawn i 'n henwi Hwn a Hwn,
Bychan a fydde roi arna i bwn o bennyd.

Chwi gribddeilwyr, be sy 'n ych bryd
Gwedi cribinio ar draws ac ar hyd,
Y gowsoch chi reles dros fyth yn y byd,
A gwarant iechyd i chwi?
Ple mae'r ange, ai marw wnaeth o?
Mynd i wlad bell a'ch mynd dros go?
Nid ofna 'r dewr. O daw fo ar dro, fo dery.

Fe chwardd yr Arglwydd, awdwr gras,
Am ben y drygddyn cyndyn cas,
Am dynnu i gledd min-dene glas,
Mewn 'wyllys atgas allan,
I ladd y tlawd ag ergyd gwn
Dwed gwrda doeth, à gair di dwn,
Y cledde hir a ynghalon hwn i hunan.

Eleiaphas a ddwede'n ddwys,
Hy y gweles yn y gwys,
A arddo anwiredd fliedd ffwys
Mewn modd anghymwys yma,
Ac a hauo ar wag had
Chwyn drygioni i lenwi'r wlad
I'w ran i hun heb rad na mad i meda."

Gwae rhai sydd yn nydd i nerth
Yn llunio deddfe ceimion certh,
A gwae scrifenyddion sy ar werth
Yn britho'r drafferth rwystrus;

I droi un gwirion, druan gwael,
Oddiwrth farn union, er mwyn cael
I dynnu o'i feddiant, dene fael anfelus.

Y sawl a fu'n dyfeisio'r gwaith,
A'r gŵr a wnaeth y weithred fraith,
Yn nydd mawr yr ymweliad maith,
Ar ol yr anrhaith ryfedd,
I ble y ffowch, mewn ofn a braw,
I geisio cymorth cadarn law,
Pen ddel distriw? Siwr y daw fo o'r diwedd.

Yna cofiwch chwi'ch ffyrdd drwg,
A'ch cyfeiliorni, a'ch gwyrni, a'ch gwg,
Yn dallu r dwl mewn niwl a mŵg,
Fo ddaw i'r golwg eto;
Wrth ystyried i ble'r ewch,
Ych ffieiddio 'ch hun yn wir a wnewch,
A dangos ych cwyn y pryd nas cewch mo'ch gwrando.

Pam yr wyt, y treisiwr cry,
Yn rheoli'r gwan mor hy,
I'w ddiystyrru a'i daflu o'i dy?
Dy Farnwr sy'n dy weled;
Oddiarno erioed ni ddiangodd 'r un,
Y dyn aniwiol, gan Dduw cun
Mewn rhwyd o waith i ddwylo i hun a ddalied.

"A lecha un mewn dirgel le,
Fel nas gwelw I efe?'
Medd yr Arglwydd Dduw o'r ne,
Wel dyma'r geirie 'n gwirio;
Ond ydyw 'n llenwi 'r nefoedd faith,
A'r holl ddaear liwgar laith?
Ymhle ceiff dyn ddieithrol daith oddiwrtho ?

Nid oes dywyllni o fewn y byd,
Na thŵr, na chell, na chastell clyd,
Nad yw angylion Duw bob pryd
Mewn gole i gyd yn gwylio;
Nac un cyfle caeth na rhwydd,
I'r anwireddus, ofer swydd,
Er dyfeisio, i geisio o'u gwydd ymguddio.

Gen nad oes mo'r ffordd i ffoi
I'r un gŵr traws, on'd gore yw troi?
Tristhaed dy galon drwy gyffroi,
Yn dda ti a ddoi 'n dy ddiwedd;
Cais gan Grist iachau dy glwy,
Fel y caffech einioes hwy,
Paham y byddi farw drwy oferedd?

Ag oni fwriwch heibio draw
Ych holl ddrygioni'n llwythi o'ch llaw
Mor ddisymwth ag oedd glaw
Dwr diliw y daw'r dialedd;
Fel afon wyllt pen lifo'n lli,
Nid ellir dal na'i hatal hi
Ych pechod a'ch goddiwedda chwi 'n y diwedd.

A dybi di a'r gydwybod wan,
Tydi sy'n barnu rhai 'mhob man,
Oherwydd rhyw lygredig ran
Yn gwneuthur aniwioldeb,
A thithe a th feie un fath ne fwy,
Y diengi di, er na ddiengan nhwy,
Oddiwrth farn Duw, sy'n barnu drwy uniondeb?

A ddychwelo oddiwrth i chwant,
A'i ddrwg gamwedde lawer cant,

Trwy i adnewyddu i hun fel sant,
Fo a ddaw i lwyddiant diwyd;
Hwnnw a geidw'n gadarn fyw,
I anwyl ened, eured yw,
Nid rhaid i undyn ame Duw am i addewid.

Hyn a ddywed Un a Thri,-
"Nid oes ewyllys gennyf fi,
I'r marw farw'n wael i fri,
Gan hynny, chwi, dychwelwch;
Fel y byddoch byw trwy ffydd,
Ni wyddir pwy yfory a fydd,
Clywch ych gwahodd, heddyw yw dydd
dedwyddwch."

Nodiadau