Gwaith Islwyn (Cyfres y Fil)/Nid yw hwnnw mwy

Gwaith Islwyn (Cyfres y Fil)
Ystorm ar y Bryniau
gan William Thomas (Islwyn)
Ystorm ar y Bryniau

NID YW HWNNW MWY
Y MAE y galon yn pruddhau,
A thristwch fel y bedd
Yn taflu ei gysgodion dros
Nefolion leoedd hoen a hedd,
Pan gyfyd eu hysbrydion hwy,
Fel rhithiau eilfyd ar y gwynt,
Ddygasant drosom lawer clwy,—
Y gorwych dadau gynt;
Sy bron, bron eu hanghofio mwy,
A niwl ebargof am eu hynt
Yn prysur, brysur ymgrynhoi;
A'u dydd o lwyddiant,
A theg ogoniant,
I dir machludiad amser, y tywyll dir, yn ffoi.

Pan gwympo un o'u mawrion hwy,
Cenhedloedd beilch y byd,
Lle cwympodd plennir llawryf mwy
A thyf yn bren o erfawr led a hyd;
A than ei gar gau
Dros bell oesau,
A than ei feilch gysgodion pletha'r beirddion
Eu tyner odlau a'u coronau heirddion ;
Llewyrcha'r bedd fel gorsedd o ogoniant,
O gylch eu meddyl-ddrychau fel ser-orielau hongiant,
A throsto eu moliannau fel ser gawodydd gwlawiant.
Ac oes ar oes a heibio gan ymgrymu,
Gan ddyfrhau gor-danbaid flodau mawl ;
Ac nid yw Adgof yno yn pendrymu,
Na Haeddiant flaen un oes yn llaesu ei hawl.

Gofynnwch heddyw am ei fedd,—mae mil
A myrddiwn yn cyfeirio tua'r fan ;
Nid uwch, amlycach haul ar fannau'r dydd,
Na'u henwau hwy ar fryniau moliant ban.
Edrychai'r byd
O'i gyrrau i gyd
Ar nos y bedd
Yn huddo 'u gwedd,
A'i gysgod mwy yn araf gau,
O'u hamgylch hwy fel cyfyng bau.
Nid mwy y syllu pan fo'r lloer
Yn duo'r haul a'i chysgod oer;
Neu pan fo Ior yn gollwg draw
Gronfa o ser oddiar ei law,
Dros oriwaered llethr erchyll
Diddymdra i lawr i'r eigion tywyll,
Neu pan fo'r Nef oddiar ei bannau
Yn taflu ymaith Alp o heuliau.

A phan sibrydir,—"Nid yw HWNNW mwy,"—
Y mae dynolryw ar eu traed;
Ac nid oes diwedd ar eu holi hwy,—
"Pa fodd y bu? Pa agwedd arno gaed?
A welsoch chwi ei wyneb pan suddai i'w fedd o waed ?"
Awn, awn, yn fil o filoedd tua'r fan;
Pan fyddo Haul yn machlud mae y ser
Yn tyrfu o gylch ei wag orseddfainc ban,
A nos yn elorlennu'r nefoedd der.
Awn oll i wylo yno, lle y caed
Y pennaf un yn gorwedd yn ei waed,
A thithau, Amser, ar dy falchaf lanw
Tros uchaf fryniau'r oesoedd draw trosglwydda'r enw.

Nodiadau[golygu]