Hanes Methodistiaeth Corris a'r Amgylchoedd/Galargan ar ôl Mr Humphrey Davies, Abercorris

← Sylwadau Terfynol

Hanes Methodistiaeth Corris a'r Amgylchoedd gan Griffith Ellis, Bootle

Llinellau Coffadwriaeth Am Hen Dadau Crefyddol Corris Ac Aberllefenni

CREDWN mai nid annyddorol fydd yr Alargan ganlynol, gan Gutyn Ebrill. Hi oedd y fuddugol mewn cystadleuaeth eisdeddfodol yn Nghorris, Medi 26, 1874

GALARGAN

AR ÔL

MR. HUMPHREY DAVIES,

ABERCORRIS.

D'WED y testyn mai galargan
Ydyw teilwng bwnc y dydd,
Am yr hybarch Humphrey Davies,
Un o gadfridogion ffydd;
Hoffa rheswm gael esboniad,
Pam y mynwn Alar—gân,
Am un aeth o fyd y galar
At ei delyn i'r nef lân!

Nid fel rhai heb unrhyw obaith,
Y tywalltwn ddagrau n ffol,
Tystiolaethau fil adawodd,
I ni yma ar ei ol,
Y newidiai faes ei frwydr,
Am fro hedd a phalmwydd gwyrdd;
Ac yr ai trwy'r fuddugoliaeth
Lle mae'r dewrion yn fu myrdd.

Pan yn sangur gladdfa dawel
Lle yr huna yr hen dad,
Dinas Meirw i hoff Rehoboth
Un o gysegr-fanau'r wlad,
Cwmwl tystion ol rinweddau
A'i weithgarwch pan yn fyw,
Gyfyd yno i'n hysbysu,
WELE FEDD CADFRIDOG Duw.

Gallwn inau ddwrdio Angau,
(Fel mae arfer llawer rhai)
Am golledau ardal Corris
Pan yn chwalu pabell glai,
Un a fu am haner can mlwydd
Iddi'n Flaenor ffyddlon iawn,
Fel crefyddwr a masnachydd,:
Dyn, a gwir Ryddfrydwr llawn.

Er ein gobaith o'r byd arall,
Wylwn eto ddagrau'n llyn,
Am fod prinder cymeriadau
Mor ardderchog ar rhai hyn;
Hwn yn Batriarch Abercorris
Dros wyth deg o flwyddau maith,
Fu yn werthfawr heb ei eilydd,
Gorfoleddai yn ei waith.

Gwaith a wnaeth trwy fasnach eang,
Gwaith wrth fagu teulu mawr,
Gwaith cymydog wnai i'w ardal,
Gwaith a'i codai gyda'r wawr;
Ysbryd gweithio a gynhyrfai
Ei ewynau cryfion ef,
Nes y tynai waith y ddaear
O dan ddelw gwaith y Nef.

Nid yn nghysgod amddiffynfa
Gaerog, y gweithredai ef,
Ond ar flaen y gâd y byddai,
Heriai fyd, ac uffern gref;
Dewr ymladdai â phechodau,
Gwympodd filoedd yn mhob oes :
Meddai cleddyf ein hen gyfaill
Awch parhaol dur y groes.

Nid ei dalu'n nghoin y ddaear,
Gai efe am lafur maith,
Gwenau'r nef a garai fwyaf
Yn gydnabod am ei waith;
Rhai athrawon cyflogedig
Ger ei fron a aent yn fud,

Wrth weld maint a phwys y llafur
Wnai efe at wellar byd.

Llafur cariad at ddynoliaeth,
Ac eiddigedd dros ei Dduw,
A gynhyrfodd gorff ac enaid
Wmffre Dafydd tra fu byw;
Ar ei ddenlin yr addolai
Wrth ei allor hoff ei hun,
Gan addysgu i blant i'n ffyddlon,
I fawrygu Duw a dyn.

Ei weddiau yn y dirgel,
Oresgynai orsedd Iôr,
Dros ei dylwyth a'i gymdogion,
Achos Iesu ar dir a môr ;
Cariai adswn creigiau Corris
Erfyniadau yr hen dad,
Am gael nodded nef i'r gweithwyr
Yn mheryglon aml y wlad.

Bu'n ddirwestwr egwyddorol,
Daliair faner yn ddigryn,
Mynai sychu pob ffynhonell
Feddwol, o fewn Talyllyn;
Rhoes ei fywyd a'i areithiau,
Noddfa'r gelyn yn un fflam,
Bythol barch a roir i'w enw
Anwyl, gan aml dad a mam.

Crynair meddwyn yn ei wyddfod,
A dywedai, Ffiaidd wyf !
Ond tywalltai yr hen Gristion
Olew cariad lond ei glwyf;
Gwisgai hioedd o'r chwarelwyr,
Yn eu dillad a'u hiawn bwyll
Ar ol gadael llwybrau'r felldith,
Y gyfeddach a'i holl dwyll.

Bu'n arweinydd i'r fforddolion
Ieuainc tua, dinas Duw,
Croesaw calon fyddai iddynt
Gael ei gymorth ef i fyw;

Haner canrif yn ddiacon,
Afu'n safle heb ei hail,
I'n hen gyfaill pan roedd blodau
Pur o rinwedd ar ei ddail.

Nid ei dynu yn anfoddog
Byddai i frodyr yn ei flaen,
Ni roes balchder dyn ystyfnig
I'w gymeriad un ystaen;
Ymestynai at ei orchwyl,
Yn wirfoddol filwr rhydd,
"Gwneyd daioni pan y gllaf"
Ydoedd arwyddair ei ddydd.

Rhoes ei help i ddwyn addysgiaeth
Enwog i addurno'r wlad,
Ni choleddai wag amheuaeth
O'r canlyniad, trwy un brâd;
Ca'dd llenyddiaeth a chelfyddyd,
Pob diwylliant fedda'r fro
Ei gefnogaeth fwyaf diwyd,
Dyn i'r lliaws ydoedd o.

Gwelodd gladdu llu o'i frodyr,
Ac o'i deulu hoff ei hun,
Yntau'n aros fel cedrwydden
Rymus, iraidd, deg ei hun;
Dedwydd iddo fu eu harwain
At y bâd i groesi r lli,
Gyda'r HWN, a rydiai'r afon
ARWR brwydr CALFARI.

Cododd feibion o enwogrwydd,
Pur, rhinweddol, yn eu gwlad,
Merched ffyddlawn i hyfforddiant
Gwir ragorol mam a thâd;
Ei fab DAFYDD er ei fawredd
Aeth o flaen ei dâd i'r glyn,
Bu y fro o ben—bwy—gilydd,
Wedi i golli ef yn syn.
Cafodd daflu i "fantell" loyw
Ar ysgwyddau "Humphrey bach"

(Fel y geilw'r wlad yr iengaf)
Teilwng flaenor o'r ffydd iach;
Bydd ysbrydiaeth hen ELIAS
Yn yr ELISEUS yn llawn,
A gofala'r nef yn deilwng,
Am eneiniad ar ei ddawn.

Wedi cyraedd pedwar ugain,
Mynai'r patriarch fod yn llanc
Hoew, gyda diwygiadau,
Daliai'n wrol hyd ei drangc;
Mynodd uno yn y fyddin
Wrol gyda'r Temlwyr Da.
Rhywbeth wnelai sobri meddwon
Wnai ei auaf oer yn ha.

Bwlch a dorwyd mewn byddinoedd,
Pan fu farw yr hen sant,
CORRIS wylai yn naturiol,
Fel y fam ar ol ei phlant;
Cofio i safle fel dyngarwr
A haelionus deym y lle
A chrefyddwr heb ei eilydd,
Ddalia gwyn am dano fe.

Cyrddau Misol De Meirionydd
Gawsant deimlo colled chwith,
Yn marwolaeth Wmffra Dafydd
O'r ffyddlonaf yn eu plith;
Ond mae'r hâd a hauwyd ganddo
Eto n tyfu yn y tir;
Tra bo Duw yn bur i'w eiriau,
Ffrwytha yntau amser hir.

Gall dysgawdwyr byd rychwantu
Pwys a mesur pethau mawr,
Dal cyfathrach gyda'r heuliau,
Tynu'r mellt o'r nef i lawr
Gwneyd gwrhydri anghredadwy
Ond ni allant fesur nerth,
Na rhoi pris ar waith y Cristion.
Tri-ugein-mlwyddd dyna werth!

Dichon nad oedd dydd ei farw
Yn dywyllwch drwy y Sir,
Ni wnaed rhwysg i glych—alaru
Dydd ei anwyl, digon gwir;
Ond o'r nefoedd daeth gosgorddlu
I Rehoboth at yr awr,
I gael gweled corff y gwron
Yn cymysgu â llwch y llawr.

Ni ŵyr llu o rai gwybodus
Fawr am ardal Corris iach,
Am ei bryniau serth a llechog,
Am ei phêr afonig fach;
Ond gŵyr Mesuronwyr Gwynfa
Am bob llathen yn y lle,
A gysegrwyd i weddiau,
A chlodforedd Teym y Ne

Mynnir codi cofgolofnau,
Am enwogion yn mhob oes,
Fel i herio anghof creulon
I ddistrywio'r clod a roes;
Cenedlaethau, i fydolwyr,
Am wrhydri dodda n llwyr
Tan belydrau dysg a chrefydd,
Fel y todda canwyll gŵyr

Adeiladodd Wmffra Dafydd
Ei gofgolofn yn ei ddydd,
Trwy ei foes, a'i fywyd duwiol,
Pyramidiau maes ei ffydd;
Ei sedd wâg o fewn Rehoboth
Draetha'r golled i'n hoes ni;
A'i rinweddau fy'n ddylanwad
Tra cydnebir nefol fri

Henffych well i'w goffadwriaeth!
Arogl hyfryd ini yw,
Tyfa blodau gardd Paradwys
I bereiddio bedd gŵr Duw ;
Gyda'r udgorn floedd ddiweddaf
Llwchyn at ei lwchyn ddaw

O falurion daear Corris
Gelwir ef i'r ddeheulaw.