Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I/Harry Jones, Nantymynach

← Yr Ysgol Sabbothol 1

Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I gan Robert Owen, Pennal

William Davies, Llechlwyd

PENOD VII. RHAI O FLAENORIAID HYNOTAF Y DOSBARTH

CYNWYSIAD—Harry Jones, Nantymynach—William Davies, Llech— lwyd—Owen Evan. Tyddynmeurig—John Jones, Penyparc— Richard Jones, Ceunant—Humphrey Davies, Corris—Rowland Evans, Aberllyfeni—Owen Williams, Aberdyfi—William Rees, Towyn—Thomas Jones, Corris—Hugh Owen, Maethlon—William. James, Maethlon.

Harry Jones, Nantymynach

 AE hyny o hanes sydd i'w gael am y gŵr hwn yn rhoddi rhyw gipolwg i ni ar bethau fel yr oeddynt. yn y dechreuad. Dilynai ef yn bur agos i sodlau y crefyddwyr cyntaf. Yr oedd yn un o'r blaenoriaid cyntaf, ac hefyd yn un o'r rhai a ddechreuodd letya pregethwyr gyntaf yn y bröydd hyn. Derbyniodd angylion i'w dŷ, ac fel Abraham, rhoddodd orchymyn "i'w blant ac i'w dylwyth ar ei ol, gadw o honynt ffordd yr Arglwydd." Gorchymynodd yn bendant iddynt gadw y drws yn agored i weision yr Arglwydd. Cyrhaeddodd ei orchymyn a'i esiampl yn bellach na Nanymynach, oblegid mae ei deulu, hil epil, yn para i "ddilyn lletygarwch." Ymunodd Harry Jones â chrefydd, fel y gellir casglu oddiwrth ychydig o'i hanes, oddeutu y flwyddyn 1794. Treuliodd haner cyntaf ei oes mewn difyrwch gwag, trwy ddilyn chwareuon yr amseroedd, a mynychu y gwylmabsantau. Yn ei argyhoeddiad, teimlai wrthwynebiad cryf i'r athrawiaeth am y pechod gwreiddiol, a syniai mai peth afresymol oedd galw baban yn bechadur. Ond wedi iddo weled ei gyflwr ei hun yn golledig, ffurfiodd farn uniongred o hyny allan am y pechod gwreiddiol. Gwrando pregeth yn Nhowyn ar y geiriau, "ac o'r neilldu i'w ddisgyblion efe a eglurodd bob peth," a fu yn foddion i beri iddo ymuno â chrefydd. Ar ol ymuno, teimlai anhawsder i ymarfer â dyledswyddau cyhoeddus crefydd, yn enwedig y ddyledswydd deuluaidd. Ond ar ol dechreu, dywedai ei hun yn fynych fod yn anhawddach esgeuluso na chyflawni y ddyledswydd, ac ni fyddai cynhauaf, ffair, na marchnad yn ei atal i gynal y ddyledswydd deuluaidd. Fel meistr, ymddygai yn dirion at ei wasanaethyddion, gofalai am eu lles ysbrydol, ac arferai roddi rhanau o'r gair iddynt y nos, er mwyn iddynt eu cofio, a'u hadrodd ar ddyledswydd boreu dranoeth. Yr oedd ganddo ddull gwahanol i'r cyffredin, hefyd, i ddysgu ei blant i fod yn grefyddol. Pan fyddai yn myned i geryddu un o honynt, cymerai ef i ystafell o'r neilldu, a'r plant eraill gydag ef i fod yn dystion; yna rhoddai y wialen heibio, ac äi ar ei liniau i ofyn bendith ar y cerydd; ac yn y dull hwn, amcanai argraffu ar eu meddyliau mai eu lles personol oedd ganddo mewn golwg wrth eu ceryddu. Yr oedd ei wraig, Margaret Jones, yn nodedig o grefyddol, a chydunai â'i phriod i hyfforddi y gwasanaethyddion, i geryddu y plant, ac i letya gweinidogion yr efengyl.

Llanerchgoediog (Abertrinant) ydoedd ardal gartrefol Harry Jones, ac yr oedd moddion crefyddol yn cael eu cynal mewn tŷ anedd yn yr ardal hono, er cyn iddo ef ymuno â chrefydd. Cynhelid ysgol a chyfarfod gweddi yno y Sabbath, ac er mai ef ei hun fyddai y rhan fynychaf yn ei gynal, deuai y bobl ynghyd fel pe buasai yno bregethwr dieithr. Aelodau o eglwys Bryncrug oedd hyny o broffeswyr oedd yn Llanerchigoediog, ac yr oedd Harry Jones yn gyd-olygwr â John Jones, Penyparc, yn yr eglwys hono. Yr oedd Bryncrug yn gyfoethog, mewn ystyr grefyddol, trwy gael dau flaenor mor enwog. Heblaw gofalu am yr achos bychan yn Llanerchgoediog, elai Harry Jones i Fryncrug unwaith y Sabbath, ac i'r cyfarfod eglwysig bob nos Wener. Rhagorai mewn, doniau i flaenori yn yr eglwys, sef mewn gwroldeb i ddisgyblu, mewn tynerwch i hyfforddi, ac mewn byrdra i fyned trwy ei holl gyflawniadau crefyddol; elai yn uniongyrchol at ei orchwyl, a deuai heb ymdroi i ben ei siwrnai, ac arferai ddweyd yn fynych, "mai diffyg min ar ein harfau yw yr achos ein bod mor anniben yn cyflawni ein gorchwylion."

Rhoddai sylw neillduol i Ragluniaeth Duw, ac ymddiriedai ynddi am bethau tymhorol ac ysbrydol. Hoff ganddo fyddai adrodd am y tro hynod gyda chadwraeth ceffyl John Ellis, Abermaw. Digwyddodd y tro hwnw ryw gymaint o amser yn flaenorol i'r flwyddyn 1810. Aeth John Ellis i Lundain i bregethu am dri mis. Cymerodd Harry Jones ei geffyl i'w borthi am yr ysbaid hwnw, yr hwn oedd dymor i'w borthi yn y tŷ. Yr oedd yr haf blaenorol wedi bod yn sych iawn, a phorthiant anifeillaid y gauaf o ganlyniad yn hynod brin, a bernid fod y porthiant yn brinach ganddo ef na llawer o'i gymydogion. Ond er eu mawr syndod, nid oedd nemawr dyddynwr yn yr ardal heb ddyfod ato ef i geisio gwair ar galanmai!

Yr oedd ei ddiwedd yn dangnefedd llawn, fel y gallesid disgwyl i ŵr mor perffaith ac uniawn. Trefnodd ei dŷ cyn marw, ac ymhlith pethau eraill, pan y gofynodd ei fab iddo pa fodd yr ydoedd, atebai, "Cymylog ydyw ar fy meddwl, ond er fod amheuaeth yn awr yn fy nghuro i lawr, eto, wrth droi yn ol i edrych ar y dyddiau gynt, yr wyf yn credu fod cyfamod tragywyddol wedi ei wneuthur a mi." Bu farw Gorphenaf 8fed, 1823, yn 64 oed, a bu galar mawr ar ei ol. Y rhai a'i hadwaenent a ddywedant ei fod yn fwy ei ddylanwad yn yr oes hono na neb yn yr ardaloedd.