Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I/Owen Evan, Tyddynmeurig

← William Davies, Llechlwyd

Hanes Methodistiaeth Gorllewin Meirionydd Cyf I gan Robert Owen, Pennal

John Jones, Penyparc

Owen Evan, Tyddyn Meurig.

Cymydog oedd ef i William Davies, Llechlwyd, a pherthyn i gapel y Bwlch yr oedd y ddau. Yr oedd Owen Evan yn hyn mewn dyddiau, ond yn ieuangach fel crefyddwr. Er hyny, cydweithiodd y ddau gyda'r un achos, yn yr un eglwys, am haner can' mlynedd. Ni chawsom ddyddiad ei enedigaeth na'i farwolaeth, ond yn unig ddarfod iddo fyw hyd oddeutu 1850. Ystyrid ef yn ŵr mwy cyfrifol na'r cyffredin yn ei wlad, oblegid yr oedd Tyddyn Meurig yn feddiant iddo. Yr oedd yn 30 oed yn dyfod at grefydd. Dywedir yn Methodistiaeth Cymru fwy nag unwaith, ddarfod i esiampl Mr. Vaughan, Tonfanau, (y gwr mwyaf cyfrifol yn yr ardal), yn cofleidio crefydd, dueddu ei feddwl yntau i ddyfod yn grefyddwr. "Trwy ganfod Mr. Vaughan yn ymaflyd mor egniol a dirodres yn achos yr efengyl, ac addiar feddwl uchel am ei gallineb, plygodd meddwl Owen Evan, Tyddyn Meurig, i ddyfod i wrando, ac yn raddol enillwyd yntau i gofleidio yr efengyl, ac i roddi ei wddf yn ngwasanaeth yr Arglwydd Iesu, a bu dros lawer o flynyddoedd yn flaenor ffyddlawn yn eglwys y Bwlch." Creda y cymydogion, wedi clywed yr hanes yn cael ei adrodd o dad i fab, mai wrth wrando John Evans, New Inn, yn Llwyngwril, neu Abermaw, y cafodd ei argyhoeddi, a dywedir i'w argyhoeddiad fod yn nerthol iawn. Yr oedd ol yr argyhoeddiad arno trwy ei oes,

canys crefyddwr trwyadl ac amlwg ydoedd. Rhagorai ar bawb yn y wlad fel gweddïwr, ac oherwydd ei alluoedd meddyliol cryfion, a'i ddoethineb, a'r naws grefyddol oedd ar ei ysbryd, meddai allu tuhwnt i'r cyffredin i gynal cyfarfodydd eglwysig. Un a fu yn Tyddyn Meurig yn forwyn a ddywedai iddi lawer gwaith weled Owen Evan yn gwlychu y llawr a'i ddagrau wrth gadw dyledswydd deuluaidd ar foreuau Sabbath. Tystiolaethau fel hyn a'r cyffelyb a glywid yn fynych am dano a roddant gyfrif am ei ddylanwad a'i ddefnyddioldeb gyda chrefydd. Nid un o'r rhai hyny, ychwaith, oedd efe, a weddïant am i'r efengyl fyned "ar adenydd dwyfol wynt," ac na wnant ddim eu hunain tuag at iddi lwyddo. Gweithred ganmoladwy o'i eiddo oedd rhoddi tir i adeiladu capel y Bwlch, ac fe'i rhoddodd am swllt yn y flwyddyn o ardreth. Peth dieithr oedd hyn yr adeg hono; hon oedd y rhodd gyntaf o'r natur yma, oblegid capel y Bwlch oedd y capel cyntaf a adeiladwyd yn yr holl wlad o amgylch. A thueddir ni i gredu ei fod wedi rhoddi y rhodd hon cyn dyfod yn grefyddwr ei hun.

Dyn cryf, lusty, gydag ysgwyddau llydain ydoedd: pencampwr mewn chwareuon ac ymladdfeydd cyn iddo gael crefydd. Adroddir hanesyn am dano, yr hwn a ddengys ei fod yn feddianol ar hunan-feddiant diail. Dychwelai adref un tro, ar ol ei wneyd yn flaenor, o Ddolgellau, ar hyd y Ffordd Ddu. Yr oedd sôn mawr fod lladron yn ysbeilio y ffordd hono. Erbyn dyfod i lawr rhyngddo â Llanegryn, mewn lle cul, tywyll, ar y ffordd, gwelai ryw greadur yn cyfodi o fol y clawdd, ar lun dynes, a mantell fawr am dani. Cychwynodd ymlaen gydag ef, a chydgerddent, a siaradent ambell air â'u gilydd. Ond nid oedd dim i'w gael gan y creadur a'r fantell am dano. Gofynai O. E., "O ba le yr oedd yn ddyfod?" "O draw yna." "I ba le yr oedd yn myned?" "Ymlaen yna." O'r diwedd, disgynodd O. E. oddiar ei geffyl, gan gyd-gerdded â'r creadur dieithr, a gwelai erbyn hyn ei fod yn llawer mwy o gorffolaeth nag ef ei hun. Ond yn y groesffordd. gyntaf, cymerodd y ddynes, neu y dyn a'r fantell y traed i fyned ymaith. Yr oedd hunan-feddiant O. E. wedi ei wan-galoni, ac ni wnaed dim niwed iddo.

Yr oedd O. E. yn ddyn deallus, trwm, dylanwadol, ac yn meddu cymhwysder arbenig i fod yn flaenor. Tueddai i fod yn ddistaw, ac i beidio siarad yn rhy fynych; ond pan siaradai, byddai hyny bob amser i bwrpas. Y sylw canlynol a wnaeth am y Parch. Richard Humphreys, Dyffryn, a ddengys ei fod. yn ŵr craff a meddylgar. Yr oedd ef ac un arall wedi bod yn genhadau dros y Cyfarfod Misol i'r Dyffryn, i gynorthwyo yr eglwys i ddewis blaenoriaid, Yn yr etholiad hwnw, Richard. Humphreys a ddewiswyd gan yr eglwys yn flaenor. Wrth ddychwelyd adref, dywedai O. E. wrth gyfaill iddo, "Bu. eglwys y Dyffryn yn bur hapus yn ei dewisiad neithiwr; cawsant ddyn ieuanc gobeithiol yn flaenor; yr wyf fi yn credu fod defnyddiau pregethwr ynddo." Yr oedd O. E. yn dad i'r diweddar Barch. Humphrey Evans, ac yn daid i'r Parch. Owen. Evans, Bolton.