Holl Waith Barddonol Goronwy Owen/Awdl Coffa gan Twm o'r Nant
| ← Awdl Coffa gan Dewi Wyn o Eifion | Holl Waith Barddonol Goronwy Owen gan Goronwy Owen golygwyd gan Isaac Foulkes |
Awdl Coffa gan Gutyn Peris → |
AWDL COFFADWRIAETH AM Y PARCH.
GORONWY OWEN,
Gan THOMAS EDWARDS o'r Nant.
1. Unodl union.
ОCH! Och o'n byd uwch erchwyn bedd,—torwyd
Pen tŵr y Gynghanedd,
Och! Ganwyr, yn iach Gwynedd,
Nid Arfon na Mon a'i medd.
Nid Dinbych ranwych, rinwedd,—na Meirion,
Mirain gerdd gyfrodedd;
Gwagle, Deheu a Gogledd,
Am hwn fu, mae heno i'w fêdd.
Ganwyd a magwyd ym Mon,—trafaeliodd
Trwy filoedd o Saeson;
Carodd, tra fu 'mhob cyrion,
Ag amryw barch Gymru'r bôn.
Llong oedd ê, garie'n gywre'n,—bell drysor,
O bwyll draserch Awen,
G'ronwy graff, haul-braff, hwylbren,
A llyw'r beirdd, llew aur ei ben.
Ca'dd Awen burwen yn berwi,—a thân,
Doethineb Duw ynddi,
Seraphim, roes er hoffi,
Farworyn i'w henyn hi.
O'r nefo'dd trefnodd Duw Tri,—i 'Ronwy,
Rinwedd cân goleuni,
Ac eilwaith at ei Geli,
Aeth mewn hedd oddi wrthym ni.
2. Proest gyfnewidiog.
G'ronwy ddu, gu rinwedd ŵr,
G'ronai Dduw'n gywrain wedd aer,
Gwehydd oedd, ar gyhoedd wir,
Gwell na neb, mae'n gwall ni'n oer.
3. Proest gadwynog.
Gwall i Feirdd, oedd golli fath,
Gwall i fod nas gwella fyth,
Gwall a briw, drwy gylla brath,
Golli congl—faen, sail—faen syth.
4. Unodl grwca.
Colled galed y gwelir,
Fawr a thost ar for a thir,
Am ŵr cywrain, mawr y cerir, ei waith,
Perffaith araith eirwir.
5. Unodl gyrch.
Bugeiliwyr heb argoelion,
O'i ras ef, sydd yr oes hon,
Mae mwy Babel gaf el gaeth,
Heno 'sywaeth na Sion.
6. Deuair hirion.
Rhedeg maent i'r anrhydedd,
Nerth yr aur, yn aruthr wedd.
7. Deuair fyrion.—8. Ac awdl gywydd, y'nghyd.
Cyf-wlith cyflawn,
O Dduw a'i ddawn,
Gem fwy gwych, na'u haur—ddrych hwy,
A wnai Ronwy n wr uniawn.
9. Cywydd llosgyrnog.—10. A thoddaid y'nghyd.
Gair Doethineb yw'r dêth Ynad,
Garai G'ronwy 'n gu arweiniad,
Mewn tywyniad daionus,
Ni chaid un, â cho dawnus, brydyddai,
Yn nhro y dyddiau, mor anrhydeddus.
11. Gwawdodyn byr.
Er y cafodd, ryw arwa cofion,
Ruthrau llidiog hir, a thrallodion,
Ef a dynai fywyd union,—mawl mydr,
Wir haul belydr, o'r helbulon.
12. Gwawdodyn hir.
Duw a'i dysgai, â diwyd osgedd,
Fal aderyn a'i folawd eurwedd,
Tan ei Nennawr,[1] tôn iawn anedd,
Bodlon enaid, heb edliw 'n un-wedd,
A'i glod yna, gael adanedd,—Duw
Uwchlaw diluw, a chlwy dialedd.
13. Byr a Thoddaid.
Maith, maith, a rhy faith, O! rhyfedd,—daith hên,
Doethineb Euw'r mawredd,
Dwyn y cyfiawn, doniau cyfwedd,
Cyn y drygau cwyn daer agwedd,
Cwympai Seren, campus arwedd,
Enwog eglur yn y Gogledd,
Sef G'ronwy, syw fŷg rinwedd,—gwymp gwâr,
I'r ddaear oer ddiwedd.
14. Hir a Thoddaid,
Afiaeth goleddwr, Ow! Ow! fe'th gladdwyd,
Piler iaith wreiddiol, Ow! pa le 'th roddwyd?
I fŵth ogof angeu, fe'th gyfyngwyd,
Dan dô dir estron, d'awen di rwystrwyd,
Och! fawr 'Ronwy, na chyfranwyd,—it' fedd,
Ryw fynwent Gwynedd, er faint a ganwyd.
15. Huppynt byr.
Trwm ochenaid,
Oer do dyniad,
ar dy donen;
Gan estroniaid,
'Mericaniaid,
Mawr eu cynen.
16. Huppynt hir.
'N Llan Andreas, Rwygiad rŷ-gas
Bwriwyd oer-ias, bridd daearen:
Ar y benglog, Anwyl enwog,
Lle bu rywiog, Llwybr i Awen.
17 Cyhydedd fer
Och Och! 'Ronwy 'n iach wŷch rinwedd,
Och! wae rywgiad, a chwerw agwedd,
Byr ddi—warthu'n Bardd eorthedd,[2]
Rhoi'n pôr addfwyn yn y pridd—fedd.
18. Cyhydedd hir.
Dawn gyflawn goflaid,
Grothawg blethawg blaid;
O'i wasg euraid, a esgorai,
Cawg mel oedd côg Môn;
Llawnder têr tirion,
Olew o'i fêrion a lifeiriai.
19. Cyhydedd nawban.
Gwin gwyn ydoedd ei gain ganiadau,
A'i gerdd fawledig, fel gardd flodau,
Wawr awdurdod, aur dewr didau,
Ddwbl, waith hoywdeg dda blethiadau.
20. Clogyrnach.
O! mor onest arwest eiriau,
Ei sain araul a'i synwyrau;
Caerog waith cywren,
Mydr maith, hoyw—iaith hên,
Wiw awen a wenai.
21 Cyrch a chwtta.
Duw Gronwy, dêg arweinydd,
'Roes y gâniad wrês gynydd;
A'r Duw hwn, Ior Dihenydd,[3]
Allai wanu'n llawenydd,
Dwyn Gronwy 'n dawn garenydd,
Sain fwyn i Sion fynydd;
I wau'n glîr wiw awen glau,
Er da ddoniau'r Diddanydd.
22. Gorchest y beirdd.
Gweuad gywir, Gariad, geirwir,
Yna delir, yn deilwng;
I'r Iôr, wir hawl, Dda dôn, ddi-dawl,
Gyfion gu-fawl heb gyfwng.
23. Cadwyn fer.
Côr sy'n cyrhaedd, cair sain cariad,
Nef wir eiliad, nwyf araulwedd,
A dewr gynnedd, daear ganiad,
Wnan' ennyniad, yn Nuw'n unwedd.
24. Tawddgyrch gadwynog.
Iawn foladwy, awen flodau,
'Bo dafodau, byw'n dyfadwy,
Tra safadwy, tros fywydau,
Goeth gu ranau—fydd gwaith Gronwy:
A'i waith ethol, Yn dragwyddol,
I'r cor nefol, cywrain ofwy:
Rhan o'r unol, 'Wenydd wa'nol
I fyw'n ddoniol a feddianwy'