Prif Feirdd Eifionydd/Awdl er cof am Elizabeth Williams
| ← Robert ab Gwilym Ddu | Prif Feirdd Eifionydd gan Edward David Rowlands |
Myfyrdod y Bardd wrth afon Dwyfach |
Awdl
Er cof am Jane Elizabeth Williams, unig ferch,
ac Etifeddes Robert ap Gwilym Ddu.
ОCH! gur, pwy fesur, pa faint
Yw 'nghwyn mewn ing a henaint!
At bwy tro'f yn fy ngofid,
A chael lle i ochel llid!
Angau, arfog, miniog, mawr,
Ar ei gadfarch ergydfawr,
Wele yma carlamodd,
A'i rym ar egni a r'odd;
Torrodd i lawr, drwy fawr feth,
Ein diddig, unig eneth;
A mynnodd hwnt o'n mynwes,
Enaid a llygaid ein lles;
Nid oes, ni fydd, yn oes neb,
Resyni'n fwy croesineb.
Y fi, lwydfardd, wyf ledfyw.
Mawr ei boen, rhwng marw a byw,
Dirdynwyd ni'n dra dinam,
Oerodd gwres mynwes ei mam;
Wylo yr ym lawer awr,
Diau wylwn hyd elawr;
Ow! Sian fach, mae'n syn fod
Ein t'wsen mewn ty isod!
Dwfn guddiwyd, ataliwyd hi,
Y man na welwyf mo'ni;
Llwch y llawr, yn awr, er neb,
Sy heno dros ei hwyneb.
Nid oes wên i'w rhieni
Ar ei hol, er nas gwyr hi;
Ni ddodir gair toddadwy
Byth o'r Berch i'm annerch mwy,
O'ch olwg wel'd ei chelain,
Erchwyn oer wrth arch ei nain.
Ymholais, crwydrais, mewn cri—och alar!
Hir chwiliais am dani;
Chwilio'r celloedd oedd eiddi,
A chwilio heb ei chael hi.
Gwywais o geudeb wel'd ei gwisgiadau,
Llanwai y meddwl o'i llun a'i moddau,
Dychmygion gweigion yn gwau-a'm twyllodd;
Hynod amharodd fy ngwan dymherau.
Ei llyfrau, wedi ei llafur odiaeth,
Im' pan eu gwelwyf mae poen ag alaeth;
Llawn oedd mewn darllenyddiaeth, a hyddysg,
Cref iawn o addysg mewn 'sgrifenyddiaeth.
Och! arw son, ni chair seinio—un mesur,
Na musig piano;
Mae'r gerdd anwyl yn wylo,
A'r llaw wen dan grawen gro.
At byrth Cawrdaf âf o Eifion—i lawr,
Dan ddoluriau trymion;
Briwiau celyd, braw calon,
Llwyth mawr y'nt yn llethu 'mron.
Ochenaid uwch ei hannedd—a roisom,
Mae'n resyn ei gorwedd;
Lloer iefanc mewn lle rhyfedd,
Gwely di-barch—gwaelod bedd.
Ow! Sian, ymorffwys ennyd—o'n golwg,
Yn y gwely priddlyd,
Gair a ddaw i'th gyrhaeddyd—o'r dulawr,
I faith, faith, lonfawr, fyth fythol wynfyd.
Pan fo'r bedd yn agoryd,
Ddydd barn, ar ddiwedd y byd,
Daw'r llwch o'r llwch bob llychyn,
Er marw, ar ddelw yr Ail Ddyn.
Ow! Sian fach, bellach ni bydd
I ddoniau fawr ddywenydd;
Gruddfan, mae f'anian, wrth fod,
Ar abell, un awr hebod.
Y peswch marwol, pwysig,
Fu'n erlyn i'w derfyn dig;
Poethi ac oeri i gyd,
A'i blinodd, bob ail ennyd;
Chwys afiach, a chas ofid,
A'i grudd fach dan gryfach gwrid;
Pob arwyddion coelion caeth,
A welid o'i marwolaeth.
Llawer dengwaith, drymfaith dro,
Tra sylwn—tro'is i wylo.
Byr oedd hyd ei bywyd bach,
Oes fer—Ow! be sy fyrrach?
Goleu y rho'dd eglurhad,
Hoff a rhyfedd o'i phrofiad.
Daliodd o dan bob duloes,
Hyd ei olaf lymaf loes;
A'i gwaedd bur yn gu ddibaid,
I'r lan, ar ran yr enaid;
Cyflwynodd o'i bodd tra bu,
Ef i lwys ofal Iesu:
A dewis ymadawiad
Adre' i glir dir ei gwlad.
Gwlad rydd, a golud o ras,
Gwlad gyflawn o diriawn des;
Gwlad ddiangen, lawen lys,
Gwlad y gwir, a hir ei hoes.
Cael tragwyddol gydfoli,
Mewn eilfyd, hyfryd â hi,
A'n lle fry yn nhŷ fy Nhad,
Amen, yw fy nymuniad.