Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion/Llwyd, Morgan

Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion

gan Edward Davies (Iolo Meirion)

LLWYD, Parch. MORGAN, o Wynedd, ydoedd yn hanu o deulu Cynfal, yn mhlwyf Maentwrog, yn Ardudwy, a thybir mai nai neu fab ydoedd i Huw Llwyd, Cynfal. Yr ydym ni yn tybied yn gryf mai mab iddo oedd. Ganwyd ef tua'r flwyddyn 1619. Dywedir iddo gael addysg dda, ond ymha le, a than ba amgylchiadau, ni ddywedir. Pan yn ieuanc, aeth i aros i Wrecsam, pryd yr oedd Walter Caradoc yno yn gurad, o tan weinidogaeth yr hwn y daeth Mr. Llwyd i deimlo nerth yr efengyl. Pa bryd y dechreuodd bregethu, nis gwyddom, ond gwyddom ei fod yn un o'r Puritaniaid a dderbyniodd ei ran o erledigaeth yn Nghymru. Bu am ysbaid yn weinidog ymneillduol, neu gurad, yn Ngwrecsam; ond pregethwr teithiol oedd ef—teithiodd lawer, yn enwedig yn Ngogledd Cymru. "Yr oedd yn wr o gyneddfau cryfion, o benderfyniad diysgog, yn nodedig am ei dduwioldeb, yn ddwfn a dwys ei fyfyrdodau, ac yr oedd llawer o bethau cuddiedig yn ei ymadroddion, ei lythyrau, a'i lyfrau."

Ceisiwn roddi rhestr o'i weithiau awdurol:—1. "Dirgelwch i rai i'w ddeall, i eraill i'w watwar, sef tri aderyn yn ymddiddan, yr eryr, y golomen, a'r gigfran," Gwrecsam, 1653. 2. "Gwaedd yn Nghymru yn ngwyneb pob cydwybod," 1653. 3. "Y Lleſerydd Anfarwol," 1656; ymddangosodd cyfieithiad o'r llyfr hwn yn Llundain yn 1739, tan y teit), "A Discourse on the Word of God." 4. "Yr Ymroddiad," 1657. 5. "Cyfarwyddyd i'r Cymro," 1657. Dywedir iddo ysgrifenu llyfr arall—"A dialogue between Martha and Lazarus, about his soul." Bu farw Mehefin 3ydd, 1659, yn 40 mlwydd oed, a chladdwyd ef yn mynwent yr Ymneillduwyr yn Ngwrecsam.

Nodiadau