Nid oedd neb yn rhy dlawd nac yn rhy eiddil a thruenus i gael ei gydymdeimlad, o'r telynor dall crwydrol i'r cadfridog clwyfedig ar faes y frwydr, o'r eneth fechan ddall i'r fam ieuanc yn marw. Mor dlws y mae yn dwyn "Arthur bach "i fewn yn mugeilgerdd " Alun Mabon," yn y llythyr ysgrifenodd Alun at Menna pan oedd hi wedi ei adael:
O! na chaet glywed gweddi dlos
Dy Arthur bach cyn cysgu'r nos,
Ai ruddiau bychain fel y rhos,
Yn wylo am ei fami.
A breichiau bychain y plentyn sydd yn cael gwneud yr ail gyfamodiad, pan oedd Menna wedi dychwelyd gyda'r bwriad o dori'r undeb am byth.
Cymerodd Arthur afael
Am wddf ei fam a fi,
Ac fel rhyw angel bychan,
Fe'n hailgymododd ni.
Dyna dynerwch a dyna naturioldeb.
Y mae tynerwch a darfelydd yn ngweddi Ap Einion, pan oedd newyn yn ei orchfygu yn Nghastell Harlech:—
Mae lleithder yn y cwmwl llwyd,
A dwfr yn rhedeg draw:
Ond nid oes heddyw neb a gŵyd
Ddyferyn ar fy llaw.
O! doed y gigfran gyda bwyd,
A'r cwmwl gyda gwlaw!
Ac y mae cyfuniad o'r un elfenau yn y darluniad of fedd annghofiedig Llewelyn:—
Fy Nghymru, fy Ngwlad, a wyddost ti hyn!
Pa le mae Gwladgarwch yn dangos ei gwedd?
Mae dagrau y cwmwl yn gwybod am dano,
A 'deryn y mynydd yn 'nabod y bedd.
Y fath diriondeb brawdol sydd yn ei ddychymyg am "Freuddwyd y Bardd," yn eistedd yn ei gadair,
