Dyn bychan tew oedd y Doctor, a wnâi i rywun feddwl am aderyn y to ond bod ganddo shectol aur ar ei drwyn a barf gota ar ei ên. Troai'i ben yn gyflym gyflym wrth siarad, a symudai'i ddwylo mor sydyn nes amau ohonoch eu bod yn cael eu tynnu gan linynnau anweledig heb yn wybod bron i'w perchennog. Un o Lechfaen ydoedd yn wreiddiol, ond symudasai'i deulu i fyw i Lerpwl pan oedd ef tua deuddeg oed. Pan ddychwelodd i Lechfaen, yn ŵr ac yn feddyg, Cymraeg yr hogyn deuddeg oed a oedd ganddo, a siaradai mewn brawddegau sydyn, cwta, gan gyfieithu pob un bron i Saesneg, fel petai'r dyn o Lerpwl yn mynnu rhoi sêl ei brofiad swyddogol ar sylwadau'r bachgen o Lechfaen.
Wel, Doctor?" gofynnodd Edward Ifans iddo pan ddaethant yn ôl i'r gegin o'r llofft.
"'Run peth. Same thing. Ond 'i fod o'n waeth. Much worse. Sbredio. Spreading from joint to joint. Mae o yn y ddau benelin 'rwan. Two elbows. Ac yn y 'sgwydda'. Shoulders. Ac yn 'i law chwith o. Left hand."
Siaradai fel petai'r peth yn hollol ddibwys yn ei olwg. Prysur, croendew, difater-felly yr hoffai'r Doctor Roberts ymddangos i eraill, ond gwyddai pawb a'i hadwaenai'n dda am ei garedigrwydd a'i dynerwch, a winciai'r rheini ar ei gilydd pan swniai'r dyn bach yn ddideimlad.
"Lle mae'r musus?"
"Yn y Sowth, Doctor, yn edrach am Idris a'r teulu."
Pryd mae hi'n dwad adra'?"
"Drennydd, ddydd Sadwrn."
"Hm. 'Ch hun ydach chi?"
"Ia. Ond mae'r ferch yn dwad i lawr bob bora. Mi fedar hi aros yma os bydd angen.'
"Dim angan. No need. 'Rydw' i am 'i yrru fo i Lerpwl."
"Lerpwl? Pwy?"
"Yr hogyn bach. For Hospital Treatment. I roi pob chwara' teg iddo fo. Bwyd da. Good food. Massage. Baths. Painting. Rhaid inni 'i glirio fo. Must clear it. Unwaith ac am byth. Once and for all."
"Ond fel y gwyddoch chi, Doctor . . . "
"Ia?"
"Yr ydan ni ar streic ers yn agos i ddwy flynadd bellach, a . . . "
