1900: Derbyniaf fy mhedwerydd comisiwn yn yr Eisteddfod Genedlaethol rhoddir "Ceridwen" yn Lerpwl. Gorfodir fi ar y ddeuddegfed awr i arwain y gwaith heb unrhyw ragbartoad gyda'r cor, na chyda'r côr a'r gerddorfa, dim ond un gyda'r gerddorfa a'r artistes. Gan fod distawrwydd yn euraid gwell gadael yr achos heb ei nodi. Eto, gymaint oedd yr atyniad, fel y bu rhaid troi tair mil i ffwrdd. Y canlyniad llwyddiant arall.
Ymddengys "seren fore" ar y gorwel yn ffurfiad pwyllgor ym Mhenarth o gyfeillion ffyddlon ardderchog, gyda'r amcan o gyhoeddi, perfformio, a mynnu rhwydd hynt i'm gweithiau. Penodir Mr. Joseph Bennett gan y pwyllgor i ysgrifennu libretto i opera i mi ar "Y Ferch o Gefn Ydfa," yn y gobaith y gellir ei chwblhau, ei chyhoeddi, a'i pherfformio ddiwedd y flwyddyn. Cynhelir cyfarfodydd mewn mannau canolog gan arweinyddion corawl y De gyda'r amcan o gydweithredu â phwyllgor Penarth, a gwneuthur trefniadau ar gyfer perfformio'r opera gan ryw ugain o gorau'r De. Ond siomir ni i gyd gan oediad y bardd y mae'r flwyddyn a'r ganrif yn marw cyn y genir un llinell o'r libretto.
1901: Genir canrif newydd, ac i rai o'i phlant daw gobeithion newydd, dyheadau newydd, a phenderfyniadau newydd i fywyd uwch a gwell. Beth am amcanion uchel a charedig pwyllgor Penarth? Beth am Mr. Bennett? Daw Mawrth â'i gyfran gyntaf. Dwg y Pasg ef i lawr i Benarth a Chefn Ydfa a Chastell Coity. Daw gobeithion newydd i'r pwyllgor, ac i mi, ac i'r cylchoedd corawl, ac erbyn diwedd y flwyddyn yn sicr gwelwn gwblhau, a chyhoeddi, a pherfformio yr opera hir-ddisgwyliedig. Och! y mae dynoliaeth dlawd, annibynadwy eto'n ei bradychu ei hun, canys y mae'r pwyllgor, y cyfansoddwr, a'r corau, ar ddiwedd ail flwyddyn eto'n cael eu siomi. Dim ond yr act gyntaf a orffennir erbyn Mai, ac hyd ganol yr ail act erbyn diwedd y flwyddyn. Fel hyn y mae'r oediad yn llusgo ein bwriadau a'n hymdrechion i mewn i'r drydedd flwyddyn.
Llenwir amser yr oediad hwn drwy i mi orffen fy seithfed
