132 COFIANT
bryd i bryd yn y " Drysorfa." Nid yn unig yr oedd yn bencampwr fel bardd, ond yr oedd liefyd yn draethodwr gwych, fel y prawf ei ysgrif alluog ar " Addysg," ei feirniadaethau meistrolgar, ac ysgrif- eniadau eraill o'i eiddo. Gobeithio y gofelir am ddodi ei gynyrchion rhyddieithol yn mhlith ei gyfan- soddiadau, pan eu cyhoeddir ; a goreu bo cyntaf y cymero hyny le. Oredwn mai un o brif ddiffygion y beirdd Oymreig yw, eu bod yn ymdrechu rhagori fel beirdd, neb fyned i'r draff erth i gasglu gwybodaeth yn gyntaf. Ymddygant yr un fath a phe byddent yn tybio fod yr Awen yn gallu gwneyd i fyny am ddiffyg gwybodaeth yn ei pherchenog, yn gystal ag y gall ysbrydoli y wybodaeth fyddo eisoes yn ei feddiant. Nid amcan Eben oedd cyfansoddi llawer, ac ymffrostio ei fod yn gallu canu hyn o hyn o linellau bob mynyd ; ond ei amcan yn hytracli oedd ysgrifenu yn dda. Yr oedd, gan hyny, mor ymdrechgar i gasglu gwybod- aeth ag ydoedd i wneuthur defnydd priodol o honi.
Y mae rhai dynion athrylithgar, ac yn wir y rhan fwyaf o honynt, yn ymgodi i sylw yn araf, yr un fath a thyfìad y dderwen, a chyrhaeddant enwogrwydd drwy wthio yn mlaen drwy luoedd o anhawsderau ; tra y ceir eraill yn ymsaethu yn ddisymwth o gys- godion tawel dinodedd i ganol cyhoeddusrwydd a mawrhad. Oawn engraifft nodedig o'r dosbarth di- weddaf yn y prifardd Hiraethog ; canys ei ymgais cyntaf ef at farddoni ydoedd ei Gywydd campus ar " Frwydr Travalgar," yr hwn a'i gwnaeth yn enwog ar unwaith fel bardd, er ei fod wedi mynedargynydd parhaus ar ol hyny. Daeth Eben Pardd hefyd yn enwog ar unwaith ; ond nid drwy ei ymdrech gyntaf fel Hiraethog. Gweithio ei ffordd yn araf, fel y cyff- redin o feibion athrylith, ddarfu Eben. Oyrhaeddodd y nod yn ddisymwth, mae'n wir, ond yr oedd wedi
