Ateb y Tywysog.
:"At y Parchedicaf Dad, &c., Ioan, Archesgob Caergaint, &c., Llewelyn, tywysog Cymru ac Arglwydd Eryri, yn anfon annerch.
" SANCTAIDD DAD. - Yn unol â'ch cyngor, yr ydym yn barod i ddyfod i heddwch â'r brenin, ond eto mewn dull diberygl a gweddus i ni ein hunain. Ond gan nad ydyw y dull cynwysedig yn y telerau danfonedig atom ddim yn y lleiaf yn weddus nac yn ddiberygl, fel ag yr ymddengys i ni a'n cyngor, ac am ba un y mae pawb a'u clywsant yn rhyfeddu yn fawr, am ei fod yn tueddu yn fwy i'n dinystr, a distryw ein pobl a ninau, nac i'n hanrhydedd a'n 'dyogelwch; ni ad ein cyngor i ni mewn un modd gytuno iddo, pe dymunem; a'r pendefigion eraill hefyd, a'r bobl dan ein llywodraeth, ni chydsyniant iddo, oherwydd y diamheuol ddinystr a dilead a ddigwyddent o hyny.
"Ond eto erfyniwn ar eich Tadoldeb, gan eich bod wedi llafurio cymaint hyd yn hyn tuag at ffurfio heddwch dyledus, gweddus, a dyogel, y bydd i chwi barhau hyny, gan ddwys ystyried y telerau y rhai a ddanfonom atoch yn ysgrifenedig. Oherwydd y mae yn fwy anrhydeddus ac yn fwy cyson â chywirfarn, fod i ni, y rhai sydd genym iawn hawl i'r tiroedd, eu dal hwy dan yr arglwydd Frenin, na'n dietifeddu ni a'u traddodi i ddyeithriaid.
"Rhoddwyd yn Ngarthcelyn."
Atebion y Cymry.
"Yn 1af, Er na fyn y brenin delerau amodiad am y Pedwar Cantref, a'r tiroedd eraill a rannodd efe rhwng ei bendefigion, nac am Ynys Mon; eto ni chaniatâ cyngor y Tywysog iddo ffurfio heddwch oddieithr gydag amodiad am y cyfryw. Oblegyd iawn feddiant y Tywysog ydynt y cantrefi hyn, a berthynent o wir gyfiawnder i'w hynafiaid tywysogaidd ef er amser Camber mab Brutus, heblaw eu bod yn rhan o'r Dywysogaeth gadarnhaol iddo gan y parchus Ottobonus, cenhadwr y Pab yn y wlad hon, trwy gydsyniad yr arglwydd Frenin Iorwerth, a'i dad ef, fel y gwelir oddiwrth eu hysgrifau hwy. Ac hefyd, mwy cyfiawn i'r gwir etifeddion ddal y cantrefi hyny dan yr arglwydd Frenin, am arian a'r arferol warogaethau, na'u rhoddi i ddyeithriaid a dyfodiaid; y rhai pe llywodraethent yn un man a lywodraethent trwy drais a chywilydd.
"Hefyd, deiliaid holl gantrefi Cymru a ddywedant un
