amgylch ogylch godreuon y Wyddfa. Pan ganfu ei fod wedi colli ei gyfeillion, dianc a wnaeth i'r fan hon, a gwneud ei drigfod yn yr ogof. Yr oedd yn byw yn hollol ar ladrad. Yn y tywyllnos byddai fel eraill gwylliaid, yn d'od allan i gyniwair am rywbeth i dori ei angen. Gan fod ei ddull o fyw yn wyllt ac annhymig, tyfodd cnwd o flew trosto fel eidion, ac yr oedd yn ddychrynllyd yr olwg arno. Buwyd am hir amser yn methu a chael allan ei guddle. Ond fodd bynag, daeth un diwrnod eiryawg i Dy'n 'row allt," a thorodd y wraig à bwyall ei law (Onid oes yma gyfeiriad at Chwedl Owain Lawgoch?) wrth iddo geisio d'od i'r tŷ; dihangodd yntau yn ebrwydd, ond yr oedd brisg y gwaed ar hyd yr eira yn dangos ei lwybr, ac hefyd yn arwain tua'i guddfan, a thyna'r ffordd y deuwyd o hyd i'w ogof. Wedi darogan llawer, a thalm o amser fyned heibio, penderfynwyd ceisio ei ddal, a chronwyd yr afon fel i'w dynu allan neu ynte ei foddi yn ei ffau. Ond pan ddechreuodd y dwfr lenwi ei ogof dyma fo allan yn glamp, ac ymaith ag ef dros lechwedd y Lliwedd fel milgi, ac ofer oedd anelu bwa ato oblegyd ni thyciai y saethau er eu cyflymed, i'w orddiwes. Ac ni chlybuwyd dim gair o'i helynt am hir amser, ond un boregwaith yn mhen hir a hwyr caed achlust ei fod yn byw yn ymyl Maen Ddu'r Arddu mewn agen yn y graig, ac aed yno i'w hela; ond cyn bron glywed eu trwst yn dynesu ato, cymerth y goes a thros ben y Wyddfa, ac i lawr trwy Gwm Llan, a thros Flaen Nanmor i ogof arall sydd eto i'w gweled wrth sawdl y CNICHT. Pa hyd y bu yno ni ddywedir, ond byth ar ol hyn cafodd lonydd, ac nis gwyr neb pa bryd y bu farw nac yn mha le y claddwyd y "Gwr blew."
2.—Afon Ierch, h.y. Afon Ferch gerllaw Bwlch Mwyalchen. Y mae'r ffrwd hon eto i'w gweled, ond ni elwir moni ar yr enw uchod. Y mae yspaid dau can' mlynedd yn gwneud cyfnewidiad enbyd ar yr enwau. Yr ydys wedi colli peth ddigydwybod o enwau yn gystal a choelion yn ystod y ddau gant diweddaf. Yn wir, pe crynhoesid pethau yn fwy trefnus ddwy oes yn ol cawsid trysorfa ardderchog o chwedlau.
3.—Nanhwynen. Y farngyffredin yw mai Nant Gwyn— ant ydyw iawn sillebiad yr enw: er hyny caf cyn pen hir sylwi mai nid peth anhebyg ydyw fod ystyr arall i'r gair a bod y dull yma yn llawn cyn agosed i'r un cywir a neb rhyw un arall a feddir. Yn wir, mai dyma'r gwir ystyr, sef yr un sydd i dd'od.
4.—Ty'n'r ow allt.—Nid ydwyf yn fy myw yn medru
