Tudalen:Drych y Prif Oesoedd Ab Owen.djvu/40

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

Ond ni pharhaodd tegwch y llwyddiant hwn yn hir, nes i'r haul drachefn fachludo dan gwmwl gerwindeb. Nid y bore y mae canmol diwrnod teg. Mor anwadal ac ansafadwy yw parhad anrhydedd a golud bydol! Ac ni a welwn yn fynych rwygiadau enbyd yn digwydd, ie, hafog a distryw gwledydd, oddiwrth bethau bychain a distadl ar yr olwg gyntaf; ond pan unwaith brydia o lid calon dyn mileinig a Gŵr chwerw, pwy a ŵyr pa le y diwedda? digllon," ebe Selyf Ddoeth, "a ennyn gynnen, a'r llidiog fydd aml ei gamwedd;" megis y tystia yr hanes a ganlyn.

Ryw ychydig ar ol y wledd fawr uchod, y digwyddodd i ddau bendefig ieuainc o waed brenhinol fyned allan i'r gamp i ddifyrru; megis i ymaflyd cwdwm, neidiaw, taflu coeten, chwareu palet, chwareu cleddeu deuddwrn, &c. Enw y naill oedd Hirglas, ac efe oedd nai i Gaswallon y brenin; ac enw y llall oedd Cyhelyn, a nai oedd yntef i Afarwy, tywysog Llundain, ewythr y brenin frawd ei dad. Ond yn niwedd y chwareu, yn lle difyrru a bod yn llawen, y tyfodd anghydfod ac ymrafael rhyngddynt, a dechreu ymgecru; ac o roddi geiriau cras, myned a wnaethant frig—frig ac ymgyndynnu; ar hynny i dynnu eu cleddyfau, lle y lladdodd Cyhelyn nai Afarwy, Hirglas nai y brenin,—er bod Afarwy yn honni mai syrthio ar ei gleddeu ei hun a wnaeth Hirglas. A rhag y gelwid ei nai i gyfrif am y llofruddiaeth, a dioddef cosb cyfraith, am fod Caswallon yn bygwth hynny, Afarwy a anfonodd lythyr i wahawdd Iwl Caisar i ddyfod eto i Frydain, yn y geiriau hyn,

Afarwy ap Lludd, tywysog Llundain, yn anfon annerch i Iwl Caisar, amherawdwr Rhu-