XIII
DETHOLION
Dywedir mai'r cyffyr gorau yr unig gyffyr, yn wir—i weithio ymaith gamsyniadau'r claf, oni bydd yng ngraddau olaf ei glefyd, yw gwawd. Cariad at y gwir sydd yn fy nghymell i ollwng y gyfrinach hon allan, ac nid un bwriad i ddrygu masnach Mr. Hollaway, nac i ddifrïo ei belennau.
*
Cenedl uniaith yw'r Saeson yn anad un genedl yn Ewrop. Ni fynnant ac ni fedrant ddysgu un iaith ddieithr. Chwenychant bopeth sydd eiddo'r cenhedloedd eraill, ond eu rhagoriaethau moesol a meddyliol. Addefaf eu bod hwythau'n chwenychu gwybodaeth ymarferol; sef y wybodaeth honno sy'n dwyn aur yn ei llaw ddeau a beef yn ei llaw aswy. Yn awr, ai yn ei hanfoes a'i hanwybodaeth y dylem ddynwared cenedl arall? A ddylem ni ymgyrraedd at fod yn bobl uniaith am fod y Saeson felly? Y mae dau rinwedd yn perthyn i'r Saeson. Y maent yn lân, ac y maent ar amserau yn hael. Yn y pethau hyn mi a'ch cynghorwn i'w hefelychu. . .
. . . Wrth ddweud y Saeson, nid wyf yn dweud
