gyfieithu gan L. Anwyl, ficer Abergele." Yr oedd ef yn offeiriad plwyf
Ysbytty Ifan, sir Ddinbych, yu 1740; symudwyd ef i ficeriaeth
Abergele yn 1742; ac yno y bu farw, a chladdwyd ef yn eglwys y
plwyf hwnw Chwefror 27ain, 1776.
ANWYL (PARCH. EDWARD), gwr a gymerodd ran lafurus a blaen-
llaw yn sefydlu llaws o achosion y Cytuleb Wesleyaidd yn Nghymru.
Ganwyl ef yn Ebrill, 1780, yn Ty'allan, Llanegryn, Meirion. Ei
rieni oeddynt Owen ac Ann Anwyl. Yr oedd annuwioldeb yn uchel
iawn ei ben yn yr ardal hono yn ystod iouenctyd Anwyl, ac yntau mor
off o rusedd ag an o'i gyfoedion. Eithr yn 1804, daeth conadon i'r
Wesleyail ar ymweliad a'r ardal, sefydlasant yn eglwys fechan, ac yn
fuan cawn ef yn ymuno à hi. Yua efe a fwriodd ei holl enaid wrth
draed ei grefydd. Y pryd hwnw, yr oedd pregethwyr yn auanl; a
chyrddan gweddio yn aml a dymunol; ac yn y cyrddau hyn y daeth
gilla meddyliol Anwyl gyntaf i'r amlwg. Hyn a barodd i'w frodyr ei
anog i arfer ei ddawn trwy roddi gair o gynghor yn awr ac eil
waith. Anogwyd ef drachefn i ddechren pregethu; eithr yr oedd o
natur mor wylaidd fel na fynai ymgymeryd â'r fath waith hyd oni
argraffwyd ar ei feddwl ei fod yn peryglu iachawdwriaeth ei enaid trwy
guddio ei dalent yn y ddaear. Yr oedd oedd efe wedi derbyn addysg
ragorol. Traddododd ei bregeth gyntaf yn ughapel bychan Abergolwyn,
yn fonawr, 1808; ne yn Awst y flwyddyn hono galwyd ef allan i'r
weinidogaeth amdeithiol. Maes cyntaf ei lafur oedd Ynys Mon. Yn
Awst canlynol symudodd i Gyldaith Caernarfon; ac yn 1810 i
Gylehdaith Caerphili. Bu yno am ddwy flynedd, a symudwyd ef i
Langollen; a thrwy ei eondra mediwl, bu yn ünidion yno i ddarostwng
llawer pechod ponuchel. Yn 1814. syndwyd ef i Gyldaith Merthyr,
ac yn y flwyddyn hono, priodold Miss Matthews, Trolai, Morganwg;
bu iddynt un-ar-ddeg o blant, a threuliasaut fywyd dedwydd am y
cyfuod hirfaith o un mlynedd a deugain.
Dyn tal, tenen, sgyrning, ocdd Mr. Anwyl, yn meddu cyfansoddiad
corphoral cryf annghyfredin, onide nid allasai byth gyflawni y gwaith
mawr a gyflawnodd. Tan ei amgylchiadau ef, yr oedd yn ofynol i
ddyn fod yn gerddwr rhagorol cystal ag yn bregethwr da. Dywed ei
fywgraffydd yn yr Eurgrawn ddarfod ido un Sabbath bregethu dair
gwaith mewn gwahanol fanau, a cherdded 72 milldir; ac idde ei glywod
ya cwyno un tro ei fod yn teimlo braidd yn stiff wedi cerdded y dydd
o'r blaen o Lanidloes yn Maldwyn i Trelai yn Morganwg-pellder o
dros 80 milldir.
Yr oedd efe yn meddu ysbryd boneddigaidd a diabsen; ei gasbeth
oedd ymosodiadan lechwraidd hystyngwyr enllibus; a llawer ergyd
drom a roddodd efe gyda'i ddawn parod i'r cyfryw. Un o'i brif neill-
duolion oedd parodrwydd ei ddawn, ac yn ngwyneb ymosodiad ar rai
'i egwyddorion, gwini ddefnydd effeithiol o'r gyneddf hon. Pan
oedd ef yn teithio ar Gylchdaith Rhuthyu a Dinbych, ac yn myned i'w
daith un diwrnod, eyfarfyddodd ag ef enan cyhoeddus perthynol i
enwad arall, yr hwn a'i hanerehodd mewn dull traiausfalch, ac a
ddywedodd fod ganddo ef eisiau ei looli. Felly yn wir," ehai yntau,
- ond y mae gan yr Apostol l'anl lawer gwell cynghor i'w roddi i chwi
- ond y mae gan yr Apostol l'anl lawer gwell cynghor i'w roddi i chwi
na hyuy
- Beth yw hyny ebai'r gwr dyeithr. "Holed dyn ef ei
- Beth yw hyny ebai'r gwr dyeithr. "Holed dyn ef ei
han," ebai yutau, ac aeth ei wrthwynebydd ymaith yn ddystaw wedi
cael mwy nag a ddymunasai.
32
Bu Mr. Anwyl yn ddarllenwr mawr ar hyd ei oes, yn enwedig ar
