Tudalen:Gyda'r Hen Feirdd, Carneddog.pdf/5

XXXIII. Cyngor i offeiriaid Cymru (yn 1767).

Gweithiwch, a dysgwch dasgau—o'r Beibl
I'r bobloedd, a salmau,
At Dduw, y rhowch weddiau
Am Ei bur râs i barhau.
—DAFYDD JONES, neu Dewi Fardd.^[1]

XXXIV. Arall, i bob un o'r addolwyr.

Cais ffydd pur, ufudd parha,—eu synwyr,—
Cusana'r Meseia;
Câr y cariad cywira,
Pur Oen Duw, ein Prynwr da.
—DEWI FARDD, o Drefriw.

XXXV. A wnaed pan oedd y mŵg bron a'm mygu yn fy ngwely,—oedd wrth y tân.

Dirfawr led hyllfawr dywyllfŵg,—a dudew
Gyfodadwy hwrwg;
Trwyth tawddwres yw'r tarth tewddrwg,—
Uwch tân mawn, tawch tonnau mŵg.
—SION POWELL.^[2]

XXXVI. Wedi i'r mŵg gilio, gwelwn y sêr trwy y to tyllog o'm gwely,—pryd y cenaisiddynt,—

Gerddi crogedig harddwych,—fel adar,
Neu flodau'n yr entrych;^[3]
Tariannau aur tirionwych,
Meillion nef,——mae eu lle'n wych.
—SION POWELL.

XXXVII. Cwestiwn,—(yn Almanac 1768).

Pwy a ga'dd ei ladd, oedd lân, —a dillad?—
Deallwch mai gwrthban;
Trueni fu'r tro anian,
Hynny fu, ni henwaf fan.
—DEWI FARDD, Trefriw.

XXXVIII. Atebiad.

Mab ordderch, cyw merch'n cam warchawd,―mygodd,
Ca'dd megis lladd-lethiad;
Ond allai hwn a dillad
(Glân ei fron!) gael yno frâd?
—JONATHAN HUGHES, Pengwern, ger Llangollen.^[4]

XXXIX. I Sior y Trydydd, a ddechreuodd deyrnasu y 27ain o Hydref, 1760.

O, Arglwydd gwiwrwydd gore,—pur enwog―
Prynwr ein heneidie,
Dwg ein Brenin a ninne
Allan o'r niwl oll i'r ne'!
—DAVID DAVIES, Castell Hywel, yn 1779.^[5]

XL. Cyngor i'r bardd ieuanc John Jones, Glan y Gors, rhag 'sbeitio y merched.

Ergydion i ryw Gadi^[6] —a roddaist
O wreiddyn dy goegni;
Os cest awen, cais dewi
A lliwied merched i mi.

Holed dyn ei hun heno,—a gwylied
I'w galon ei dwyllo;
Mae natur, mi wn eto,
A dull ei chwant yn dwyll o'i cho'.
—JOHN THOMAS, Pentre'r Foelas.^[7]

XLI. A gerfiwyd ar gawg arian,—rhodd boneddigion sir Ddinbych i Syr Watkin Williams Wynn, ar ol brwydr Waterloo. Cyflwynwyd ef iddo yn Rhuthyn Mai 21ain, 1816. Pwysa y cawg 1,500 owns, gwerth 19s. yr owns—3 troedfedd a 2 fodfedd o uchder, wrth 2 droed—fedd a modfedd o drawsfesur. Deil 14 o alwyni.

Y Fail arian am filwrio—a roddwyd
I raddol fwyn Gymro,—
Syr Watkin, brigyn ein bro,
I'w gyfarch a'i hir gofio.
—JOHN JONES, Glan y Gors.^[8]

XLII. Camp-Englynion, a wnaed yn fyr-fyfyr,wedi cinio ar ddydd Nadolig yn nhŷ John Thomas, Pentre'r Foelas, wrth ganfod y Wyddfa dan eira.

Oer yw'r eira ar Eryri,—o'i ryw
A'r awyr i rewi;
Oer yw'r îa ar riw'r ri,
A'r eira oer yw'r 'Ryri.
—JOHN THOMAS.

Oer, oer, yw'r rhew â'r eira—a yrrir,
Y 'Ryri a cera;
A'r awyr oer wir rewa,
Eira a rhew, —oer yw'r îa.
—THOMAS EDWARDS, Nant.^[9]

1. Tan yr Yw, Trefriw. Yn ei ogoniant o 1750 hyd 1780. Argraffydd a chyhoeddydd "Blodeugerdd Cymru," ynghyd a chasglydd ei gynhwysiad.
2. Nant Rhyd yr Eirin, Llansannan. Gwehydd ydoedd. Bu farw yn 1767. Ystyrir ei gywydd i'r "Haul yn orchestol. Canmolai Goronwy Ddu ef."
3. Mewn rhai ysgrifau, ceir y ddwy linell gynttaf yma fel hyn,―
   "Wele ser luaws eurwych—o flodau,
   Fel adar yn'r entrych."
4. Bu farw yn 1805, oedran 84 mlwydd. Awdwr "Bardd y Byrddau."
5. Bu farw oddeutu 1826, oedran 83 mlwydd. Awdwr "Telyn Dewi."
6. Methaf yn lân a tharo ar y gerdd hon i Cadi." Pwy a'i henfydd imi? Hefyd, ei gerdd i Wr Hafod Ifan?"
7. Bu farw y 18fed o Fedi, 1818, ced 66 mlwydd (71 mlwydd medd rhai). Awdwr cynnwys "Eos Gwynedd."
8. Bu farw Medi 21ain, 1821, oedran 52 mlwydd. "Prif faledwr Cymru," medd Elfed. Yr wyf yn casglu ei holl weithiau. Os y gwyr rhywun am gerdd, englyn, llythyr, &c., o'i eiddo byddwn ddiolchgar am gael copi. Dywed "Y Gwladgarwr" mai Bardd Nantglyn a'i gwnaeth, ond sicrha y gyfrol The Wynnstay and the Wynns" mai Glan Gors a'i piau.
9. Bu farw Ebrill 3ydd, 1810, oedran 72 mlwydd. Awdwr "Gardd Gerddi," &c.