"Deuai'r Mri. Griffith Williams a William Griffiths i'r ysgol ar ol symud i Benygraig, a pharhae Mr. Griffiths i ennyn. sel gyda dysgu'r Salm fawr. Un arall o gynorthwy mawr gyda'r ysgol, er nad oedd yn aelod eglwysig, ac a ddeuai'n rheolaidd iddi o'r dref, oedd Eifioneilydd.
"Un a wnaeth lawer iawn o ddaioni gyda dysgu cerddor iaeth oedd Mr. Hugh Ellis. Nid oedd yntau'n aelod, ond bu'n arwain y gân am amser lled faith, ac yn selog iawn gyda chyfarfodydd i ddysgu cerddoriaeth i'r ieuenctid. Meddai ar ddawn arbennig i wneud cyfeillion â phobl ieuainc, ond ni pharhae y gyfeillgarwch yn hir. Yr oedd iddo ryw wendid rhyfedd a barai iddo eu digio a digio wrthynt, ac elai ef a'r bechgyn i gymaint eithafion yn y cyfeiriad hwnnw ag a elent gynt fel cyfeillion. Wedi i hyn ddigwydd fe symudai i gapel arall, a chymerai pethau yr un cwrs yno drachefn. Goruwchreolwyd hyn fel ag i beri fod Hugh Ellis wedi gallu gwneud lles dirfawr i ganiadaeth y cysegr mewn lliaws o gapelau yn perthyn i'r gwahanol enwadau, a hynny dros gylch go eang. Gan mai ychydig iawn a ddeallai'r Tonic-Sol-Fa yr adeg hon yn y cymdogaethau yma, y nodwedd hon yng nghymeriad yr hen frawd a ddeuai o blaid yn hytrach nag yn erbyn yr achos. Cafodd Penygraig les mawr oddiwrtho gyda'r canu, ac yr wyf yn meddwl iddo ddal ati yn hwy yma nag yn unlle arall, yn bennaf am fod yma ddau neu dri ymhlith y bobl ieuainc mwy medrus nag eraill i'w gadw mewn tymer dda.
"Ni ddylid ychwaith anghofio gwasanaeth gwerthfawr y Parch. Robert Lewis tra y bu yn lletya yng Nghaesamol. Yr oedd yntau'n gerddor da a chynorthwyai lawer yn y cyfarfodydd canu a'r seiat.
"Yn 1869 y daeth Ieuan Gwyllt i fyw i'r Fron o Lanberis. Er nad oedd yn weinidog rheolaidd ar yr eglwys, gofalodd am dani yn y modd mwyaf cydwybodol. Bu ei bresenoldeb yn y gymdogaeth a'i weithgarwch yn yr eglwys o werth anmhrisiadwy i'r 'achos bach,' fel y byddai Mr. R. Humphreys Plas Llanfaglan yn ei alw. Wedi iddo ef ddod atom, nid oedd. cymaint angen ag o'r blaen am gynorthwy oddiallan; ac yn raddol fe giliodd y cyfeillion caredig a ddeuai atom o'r dref i'r cyfarfodydd eglwysig, er y parhae amryw ohonynt i ddod i'r ysgol.
