hen, William Griffith Dol Ifan, Edmund Williams Ysgol y Bwrdd, Richard Jones Livingstone House. Bu lliaws ohonynt yn y swydd am fwy nag un flwyddyn, fe ddywedir yma.
Mae Cyrus yn cyfleu gerbron, allan o gofnodion W. Owen Penbrynmawr, daflen cyfrif Ysgol Sul Llanllyfni am Mai 5, 1838, hyd Hydref 23, 1842. Mai 5, 1838, rhif yr ysgol, 220. Penodau'r athrawon, 427; penodau o'r Hyfforddwr, 146; penodau o'r Rhodd Mam, 43; adnodau, 417. Am Gorffennaf 29 rhoi'r rhif yr athrawon yn 32. Nid oedd athrawes yn yr ysgol y pryd hwn hyd Chwefror 24, 1839; a'r adeg honno nid oedd ond un, ac ni bu mwy nag un hyd Ebrill 26, 1840, pryd yr oedd tair; erbyn Mai 31, pedair; tair wedyn, ac hyd yn oed dwy, nes y cafwyd pedair, Hydref 23, 1842. Erbyn hynny yr athrawon yn 38, ysgolheigion yn 240, cyfanswm, 282. Ni ddysgid penodau cyfan o'r Beibl ond gan athrawon yn unig hyd Chwefror 24, 1839, pan y rhoir 400 o benodau ar gyfer yr ysgolheigion, a 493 o adnodau. Hydref 23, 1842, penodau'r athrawon, 96; penodau'r ysgolheigion, 462; o'r Hyfforddwr, 46, ac o'r Rhodd Mam, 46; adnodau, 405; adroddiadau o'r Deg Gorchymyn, 15.
Yn y flwyddyn 1864 fe ddechreuwyd cynnal ysgol i'r plant yn yr ysgol ddyddiol, ac yr oedd yr ysgol yma ynghydag ysgol y capel a'r un yn Penchwarel yn arfer bod dros 400 o rif am flynyddoedd. Robert Jones athraw yr ysgol ddyddiol, a Thomas Jones y Post, fu'r athrawon cyntaf yn adeilad yr ysgol ddyddiol. Tuag 1870 y dechreuwyd ysgoldy Penychwarel gan Thomas Jones y Post a'i ferch hynaf ynghyd a John Roberts Salem Terrace. Rhoddwyd tŷ i gynnal yr ysgol heb ardreth, hyd nes codwyd yr ysgoldy, gan Hugh Jones, meddyg anifeiliaid yn Llanllyfni.
Dyma'r adroddiad gan ymwelwyr 1885: "Tri dosbarth o'r pedwar yr ymwelwyd â hwy yn y dosbarth canol yn dilyn y wers-daflen, ac yn arfer y cynllun o holi ar y paragraffau yn lle ar yr adnodau. Llai o ddysgu ar yr Hyfforddwr nag a welwyd. Cedwir ysgol y plant yn Ysgoldy'r Bwrdd. Yr hen ddull o ddysgu'r plant lleiaf. Yn rheol yma nad oes neb i gael ei godi i'r ysgol fawr heb fedru'r Deg Gorchymyn yn berffaith. Ysgol Pen-y-chwarel. Y lle yn anghyfleus o fychan. Cymerir llawer o drafferth gyda'r plant, a holir hwy yn gyson yn y Rhodd Tad a'r Rhodd Mam. Y rhan fwyaf yn medru'r Deg Gorchymyn. W. Griffith Penygroes, E. Williams Ysgol y Bwrdd, J. Roberts Manchester House."
