Hanes ac ystyr Enwau rhodd gan un o dywysogion Gogledd Cymru ; ac arhos
44
odd felly hyd nes y dadgorfforwyd y mynachdai yn
amser Harri VIII ., pan roddwyd y berigoriaeth ganddo i Birham , yn Surrey. Ar ol hyny, gwerthwyd hi gan Elizabeth i Edmond Downam a Peter Ashton, &c . Dos
ranwyd y plwyf hwn i'r maesdrefi canlynol : -Tre'r Driw, Tre'r Beirdd, Bodowyr, Myfyrion Gwydryn, a rhan o Bentref Berw.
Bodowyr.–Ceir lluaws o enwau ar leoedd yn yr ynys hon yn dechreu gyda Bod, Caer, a Tref. Goddefer ychydig o sylwadau ar hyn. Y mae yn naturiol tybied ddarfod i'r preswylwyr ffur fio eu hunain yn llwythau a theuluoedd gwahanol, (wedi
iddynt arloesi y lleoedd cymydogaethol, a lladd rhai o'r creaduriaid gwylltion, a dofi y lleill), a rhanu yr ynys
a chodi terfynau rhyngddynt a'u gilydd. Gwelir rhai o'r terfynau hyny hyd heddyw yn rhedeg yn hir a chwm. pasog ; a gelwir hwy yn awr wrth yr enwau-Rhos dre'
hwfa, Rhos Neigr, Rhos Lligwy, Rhosfawr, &c. Yn y lleoedd hyn adeiladasant eu pebyll a'u cabanod , gan godi bryniau hirgrynion o ddaear yma a thraw , a'u coedio a'r canghenau a dorant mae yn debygol, a'u toi a'r tywyrch gwydn a godant, neu'r cyrs, neu rhywbeth tebyg, fel y caent leoedd i orphwys y nos, as i gadw eu hangenrheidiau nes y gwnaent drigleoedd mwy rheol
aidd. Gelwir y rhai'n, “ Cytiau Gwyddelod.” Tybia rhai i'r Gwyddelod gynt fod yn trigo ynddynt: ond cyfeiliornad yw hyn, os wrth y Gwyddelod y meddylir trigolion yr Iwerddon ; ni fu y rhai'n yn preswylio erioed yma mor hir fel ag i adael nodau fel hyn ar eu hol - oblegyd y Gwyddelod a gyhuddir o ysbeilio yr
