Lleoedd yn Mon.
55
Yn y fl. 1317, anturiodd Gruffydd i ffurfio cyngrair gyda Iorwerth Bruce, yr hwn a gymerodd teyrn-goron Iwerddon ; ac yn y fl. 1322, gwrthgiliodd yn amlwg i anrheithio yr
holl wlad, a gorchymynodd amryw weith . redodd echryslawn. Rhoddodd y Saeson aergad iddo nes y gorfu iddo encilio i'w amddiffynfa yn Nhregar nedd, yn yr hon y gwarchfyddinoedd yn flaenorol. Hefyd , adeiladodd ef loches gadarn arall— " Ynys Cefni,” yn y morfa ychydig bellder oddiwrth ei drigfan. Amgylch . ynid yr amddiffynfa hon gan ffos lydain a dofn . Yr oedd olion yr hen amddiffynfa hon yw gweled ychydig Aynyddau yn ol os nad yn awr hefyd. Cadwodd ei hunan am amser yn y sefyllfa gadarn hon, ond o'r diwedd cym . erwyd ef yn garcharor a chludwyd ef i Gastell Rhudd .
lan, ac yr fuan wedi hyn torwyd ei ben yn y lle hwn. Y mae safle Tregarnedd yn awr yn cynwys adeiladau am . - aethyddol. Nodir allan ei helaethder gan glawdd sydd o'i hamgylch. Ei harwyneb sydd yn agos i bump aer . Tybia rhai hynafiaethwyr fod rhan o hen ffordd Rufein .
aidd i'w gweled, yr hon gynt oedd yn arwain o Moel - y donferry ar draws Menai i orsaf Caergybi. Pan gymer wyd i lawr yr hen eglwys Llangefni yn y fl. 1824, cafwyd hyd i gareg fawr o dan ei sylfaen gydag amryw argraffiad au cywrain mewn llythrenau Rhufeinaidd. Hyn yn unig sydd yn ddarllenadwy " Ovlidon Jacit Secverd .” * Yr oedd wedi ei gosod mewn lle unionsyth yn y fon .
went, ar y fan lle yr oedd hi wedi ei chael yn y A. 1829.
Wrth symud rhyw glawdd bychan yn ymyl Glanhwfa, yn agos i'r dref, cafwyd hyd i ddeugain o weddillion dynol skeletons, y rhai oddiwrth eu gosodiad yn y lle yr oedd . ynt yn gorwedd, a ddengys iddynt gael eu claddu mewn
prysurdeb, Ac mewn maes yn gysylltiedig a'r llo y
