HUGH WILLIAMS (Hugh Clochydd )
Ganwyd H. Williams yn y Rachub, Llanllechid, yn y flwyddyn 1770. Ystyrid ef yn brydydd manylgraff a dysgedig tua deugain mlynedd yn ol. Cyfansoddodd lawer iawn o englynion, cerddi, a charolau; o ba rai y mae llawer wedi eu hargraffu. Yr oedd yn Sais da, ac yn hanesydd manwl. Ddeugain mlynedd yn ol, nid oedd neb yn y plwyfydd hyn a wyddai nemawr ddim o hanes teulu breninol Lloegr, &c., ond efe. Bu yn glochydd yn Eglwys St. Ann's am 29 mlynedd. Bu farw yn 1850, yn 80 mlwydd oed.
PARCH. H. HUGHES ( Tegai)
Fel Bardd, ac nid fel Pregethwr, y darfu i Hugh Tegai enwogi ei hun. Mae yn wir ei fod yn bregethwr da, yn dduwinydd galluog, ac yn ymresymwr cadarn. Cyfansoddodd lawer o lyfrau gwerthfawr a galluog. Cawn iddo gyfansoddi y llyfrau canlynol, at luaws mawr o draethodau i'r Cofnodolion Chwarterol, megys y Traethodydd, y Beirniad, &c. Cawn enwi "Bwrdd y Bardd," "Yr Ysgrifell Gymreig," " Gramadeg," "Agoriad Gwybodaeth," "Cadwedigaeth Babanod," "Adolygiad ar Eliseus Cole," " Llyfr ar Resymeg," " Cofiant y Parch . J. Jones, Talysarn," " Wesleyaeth ac Annibyniaeth," "Yr Esboniadau," "Y Pedair Goruchwyliaeth," &c. Rhestrir Tegai yn uchel yn mysg Beirdd ei oes. Cyfansoddodd lawer o ddarnau gorchestol. Yr oedd yn feddianol ar syniadau coeth, iaith dda, ac ystyrid ef fel un wedi meistroli y gynghanedd yn dda. Ymgeisiodd amryw weithiau am y Gadair Farddol; ond bu raid iddo fyned i ffordd yr holl ddaear cyn enill yr un. Cawn iddo fod yn bur agos amryw weithiau
Fel Cymreigydd, ystyrid Tegai ar y blaen. Dywed
