Tudalen:Hanes y Bibl Cymraeg.djvu/45

Oddi ar Wicidestun
Gwirwyd y dudalen hon

Gymru, yr hwn oedd hefyd yn ynad, ac yn henuriad yn Llundain, yn gydweithiwr ag ef, ac yn gyfranwr haelionus at yr amcan rhagorol. Dywed rhai fod eraill wedi cynorthwyo yn y gorchwyl hwn, ond na wnaed eu henwau yn hysbys. Beth bynag, i'r ddau foneddwr haelionus hyn, a'u cynorthwywyr, mae Cymru yn ddyledus am y Bibl cyntaf o blyg hylaw, at wasanaeth y werin.

Yn y flwyddyn 1654, daeth ail argraphiad o'r Bibl wyth-plyg hwn, yn cael ei brintio gan Flesher, a'i werthu gan S. Brewster dan lun y "Tri Bibl," yn ymyl St. Paul, yn Llundain. Yr oedd argraphiad 1630 wedi myned yn llwyr, ac argraphiad o'r Testament Newydd, yn ddeuddeg-plyg, a gyhoeddwyd yn 1647. Yn awr, yn mlwyddyn gyntaf Oliver Cromwell, yr oedd agwedd foesol y wlad wedi newid llawer, a galw mawr am argraphiad arall o'r Bibl bychan. Argraphwyd chwe mil o hono; a dyma y tro cyntaf y ceir y nifer a wnaed mewn unrhyw argraphiad yn cael ei nodi. Yr oedd pregethwyr teithiol yn awr yn dechreu tramwy ar hyd Gymru, yn dyfod i wybod agwedd y wlad, a syched y bobl am Air Duw. Dywedir mai i Charles Edwards, awdwr "Hanes y Ffydd," yn nghyd â dau o'r pregethwyr