iawn, eithr nid ei ysbrydolrwydd a'i gwnaeth yn ddiwygiwr, er bod hynny yn hanfodol, oblegid bu eraill llawn mor ysbrydol ag yntau na fuont erioed yn ddiwygwyr. Duw a'i dewisodd. Yr oedd yn llestr etholedig. Paham y'i dewiswyd o blith ei gydradd ni wyddys, ond ei ddewis a wnaed, a'i eneinio i'w waith mawr. Cyn dechrau ar ei yrfa fel diwygiwr yr oedd yn gydradd â dynion ieuainc meddylgar a duwiolfrydig eraill, eithr y foment y gwnaed ef yn ddiwygiwr aeth yn fwy na phawb ac o flaen ei oes. "Yr oedd y drydedd ran o ganrif o flaen yr oes Gymreig yn ei amgyffredion o'r moddion effeithiolaf i ddeffroi eneidiau a'u hargyhoeddi o'u dyletswyddau. Petai'n ymddangos yn awr byddai i fyny ag ysbryd yr oes, ac efallai yn fath o Foody[1] arweiniol yn Seion. Y mae'n amheus gennyf a ymddangosodd erioed yn hanes crefydd y Cymry yn America un pregethwr a wnaeth argraff ddyfnach ar ei oes, na mwy o les i'w gyd-ddynion."[2]
Yr argraff gyffredin yn ardal Tre'rddol pan oeddwn
i'n hogyn ydoedd mai pregethwr bach ac o nodwedd
arwynebol, oedd Humphrey Jones. Addefid y rhagorai
ar bawb o ran gwres ysbryd a dawn gweddi, ond pregethwr gwan ydoedd; eithr nid oedd hyn namyn dyfalu
rheswm tros wrthod iddo le yn y weinidogaeth yng
Nghymru. Y mae'n rhywyr dileu'r argraff gyfeiliorn
hon. Yn ol tystiolaeth y sawl a'i clywodd yn America
cyn ei ddychwelyd i Gymru yr oedd yn bregethwr
gwych ac o fedr a grymuster mawr. Dywaid y Doctor
Rowlands, "Yr oedd yn gyfansoddwr pregethau rhagorol. Clywais ganddo bregethau pan oeddwn fy hun
yn weinidog oedd yn orchestol o ran cynllun ac iaith..
Yr oedd hefyd yn deimladwy a thyner, a'i ddawn
llefaru yn gyfoethog... Yr oedd yn draddodwr
nodedig o rymus."[2]
Ar gychwyn gyrfa'r Diwygiwr nodwedd bynciol oedd i bregethu Cymry America, a'r pynciau a'r damcaniaethau fynychaf yn astrus a diles, eithr apeliai Hum-
- ↑ Dwight L. Moody
- ↑ 2.0 2.1 Erthygl y Doctor H. O. Rowlands yn "Y Drych."
