pleasure and will, as knowithe God: who euer preserue your lordshipe longe in welth and honor.—Written in Northe Wales the vi, day of this presente Aprill (1537).—Youre bedeman and daylie orator by dutie.
"ELIS PRICE."[1]
(Quoted by Rev. W. Bingley in his Tours, pub. 1814; and in part by Rev. D. R. Thomas in his History of the Diocese of St. Asaph, page 771).
Mewn canlyniad i hyny cymerwyd ef i Lundain, lle y cafodd ei gydlosgi gyda mynach o'r enw Forest. Y trosedd a roddid yn erbyn Forest oedd "amheu yr efengyl, a gwadu dwyfol benogaeth y brenin,"
"David Darfel Gatheren,
As sayth the Welshmen,
Fetched outlawes out of hell.
Now is he come, with spere and shield,
In harnes, to burne in Smithfield,
For in Wales he may not dwell.
"And Forest the friar,
That obstinate lyar,
That willfully shall be dead,
In his contumaeiè,
The gospel dothe deny
And the king to be supremo head."[2]
Gadawyd ar ol ddarlun o garw coch er cof am ddelw y sant, yn nghyda cheffyl pren a ffon a elwid ar enw Derfel. "Uwchlaw y persondy mae cae a elwir 'Bryn Derfel,' i'r hwn gae, meddai traddodiad, yr ymgynullai pobl o bob parth yn y Pasg er mwyn cael marchogaeth ceffyl Derfel. Yr oedd y ceffyl wedi ei osod ar bawl lledorweddog mewn cysylltiad â phawl arall unionsyth, ac yn gorphwys ar golyn. Cafaelai y marchogwr mewn croesffon oedd yn nglŷn â'r ceffyl, a chwyldroid ef o amgylch y pawl unionsyth, fel y chwyldroir plant ar geffyl pren mewn ffair."- (Nodau yn ngwaith Lewis Glyn Cothi, dyfynedig yn Enwogion Cymru.)
Ceir amryw weddillion derwyddol yn y plwyf, yn gystal ag
olion amddiffynfeydd milwrol. Y mae yr enwau Cefn Creini
