38
—Lewis ablvanLlwyd ab Ynwr ab Madog ab Rhys ab Cadwgan ab Rhys Llwyd ab Gruffudd ab Owen ab Madog ab Morgenau Ynad.—Evan lewisabriododd ferch ac aeres Dafydd Llwyd ab Gwìlym o'r Hen. Eglwys: a'î fab Lewis DÌwyd a brlododd ferch Hugh Price Lewis y'r Marian, Trefdraeth, John eì fab a_hriododd Elizabeth, merch Henry Evans, person Llan6hangel, a'i fab Lewis Llwyd a briododd Anne, ferch Eobert Gruffudd o Bach-y-Saint, neu Danybwlch, Evan Llwyd o Maes- y-Porth, mab ì Lewìs, a brlododd Margaret, merch Thomas ab Richard o Drefor, yn Llansadwrn, a mab neu ŵyr iddo a briododd ferch ac oti- ifeddes Gwernoer, Llanllyfni.”
". Yn Ngwernoer, tua 150 o flynyddoedd yn ol, y ganwyd y Parch. wedi hyny y Dr. David Hughes, yr hwn, ar ol derbyn ei addysg elfenol yn y
.wlad hon,'a symudodd i Gaergrawnt, lle bu ym aros ar hyd eî oes, a thros y rhan olaf o boni fel un o brif athrawon y sefydliad hwnw.. Heb- Taw eì fod yn wr dysgedig iawn, yr oedd hefyd yn neilldnol o haelfrydig, rhanodd eb holl eiddo rhwng ei berthynasau tylodion yn Nghymru. Brawd iddo, o'r enw Richard Hughes, a adeiladodd Llwyn-y-cogau yn 1773; ac o'r teulu hwn y deilliodd Hughesiaid presennol Ty'n-y-weir- glodd.
Ni a ddygwn y bennod hon iderfynìad gyda chrgbwylly ffeithiau
' eanlynol; —Yn y flwyddyn 1827,yn ngos i Nantlle a Baladeulyn, oaf- wyd dau fathodyn (coin) o aur. Ar un fu iddynt yr oedd delw Iorwerth y Cyntaf yn eistedd mewn llong, ac yn dal cleddyf yn eí law. Ô am- gylch yr oedd y geiriau canlynol yn argraffedig mewn hen lythyrenau : — “ Edward, Del. Gra, Bex angl. dns. hyb. D, agui.” | Ar y tu arall yr oedd lluniau pedwar o lewod a phedair coron, gyda'r geiriau canlynol yn argraffedig :—ipse, anìem, Transiêns. per, medium, Morum. ibat.” Yn y flwyddyn 1847, gerllaw Castell Caeronwy, cafwyd nifer o sylltau a tsthiad Hari yr 8fed, ac-yn ddiweddar, yn agos i'r un lle, ddarn trwm o gopr toddedig, yr hwn sydd yn bresennol yn meddiant J. Lloyd Jones, 'Ysw., Baladeulyn.
Mae genym bleser neillduol o gyflwynoi eylw y darllenydd sydd yn caru hynefiaethau a chreiriau cysegredig hanes cerfwaith, yn nghyda. ffon, a berthynent yn wreiddiol i Goronwy Owen (Goronwy Ddu o Fon), yn nghylch peraiybu cymaint o ymdrafod yn y newyddiaduron, pên. oeddid yn cyhoeddi hanes y bardd yn nglyn âg argraffiad oì fardden iaeth. Gellir gweled y creiriau hyn yn meddiant Mr. William Griffith, Penygroes, yr hwn sydd yn brïod dg un o ddisgynyddion Goronwy Fardd, Fel byn y dywed Mr. Griffiŷh am y cerfwaith :—“ Pan ydoedd Goronwy yu fachgen ieuanc yn ysgol y Frinre, Bangor, byddai yn mynychu yr Eglwys Gadeiriol fel lle o addoliad ar y Sabboth, ac yno, o ryw ddireidi bachgenaìâd, torodd ei euw a'r flwyddyn ar un o'r meinciau, â'i gyllell, &c y mae y dyddiad (1746) yn cyfateb i'r cyfnod y dywed of eì hun y bu yn yr ysgol, sef o'r wyddyn 1737 hyd 1741. A. ynn lle bu yr enw ar faîth amser, heb neb bron yn gwybod ei fod yno, pao yn meddwl ôìm yn. eîfgylch. Pa fodd bynag, yn y flwyddyn 1807, pan oeddid yn adgyweiro yr eglwya, nai i Goronwy, sef Mr, Mathew Owen, Coel-y-paro, Bethesda,
1 ŷ
