66.
y Llyfnwy âros eì cheulenau, y “- hono yr oedd gwyryf beydferih yn eistedd wrth dan sirïol-yn yf Eithinog Wen yn disgwyl eichariadfab, Y nos a gerddai yn mhell, ond hid'oedd efe yn gwneyd eì ymddangosîad ; ac ychydig a feddyliai hì fod ei charwr amturiaethus yn brwydro â'r elfenau, gan gyfeirìo eî ffordd-fuaiy atî. Yr oedd efe yn fab Elernion, Llaneelhalarn ; ac wedi marchogaeth yr holl ffordd trwy y gwlawegydd, cud yr oedd ytirhaid iddo groesi y Llyfnwy yn y fân le saif y bont yn aŵr ;: mentrodd y lle, ond oherwydd nerth ffrochwyllt treigliad yr afon collodd y march eí draed a boddaasait ììl dau yn nyfroedd y Llyfnwy! I gofîsu yr amgylchiad hwn cyfranodd y ferch ieuanc ugain punt gyfodi pont dros yr afon yn y fan lle boddodd ei chariad, a pharodd î gofnod o'r adngylchiad gael eì dorì ar gareg, yr hon a welir yn y mur-ganllaw hyd heddyw, a'r argraff ganlynol arni ;:— Oatring. Bwkle hath given twenty Poundes to mack the Brige, 1612.” Nìd oedd y-bont ond cu] ar y cyntaf, ond pan ddigwyddodd fod eisieu myned ag un o aelodau teulu y Glyn- llifon ì Bedfuan i'w gladdu adeiladwyd darn yn eì hystlys, fel y gallai yr elorgerbyd fyned drogtî: 'Y ffaith hon a rydd gyfrif am y darn newyddiaf a welir ynddi.
FFYNON DIGwd.— Ar derfynau hen Îaenor bendefgol Pennarth y mae ffynon nodedig a elwir Ffynon Digwg. Y traddodiad am y lle sydd fel y caulyn, yr hwn a adroddir yme. yn ngeirîan y bardd o Glynnog Fawr :— “Dygwyddodd gynt i wn o'r gweithwyr yn yr Aberffraw fyned ílys Ynyr Gwent, ac nid oedd tecach Ìanc nag ef; ao wedi gweled o ferch 'Ynyr Gwent ef, nis gallai aros am funyd allan o'î gyfeillach ; a rhyngodd bodd i'r brnìn, pari wybu hyny, roddi y llanc yn briod i'w ferch, rhag y
' mynnihiolgael ef mewn rhyw ffordd arall; gan ymfoddloni i gaffael gw? mor hardd yn fab ac yn ddeiliad: ac ar ol ysbaid o amser dychwel- odd y gwr ienanc gyda'i wraig i'w wlad ei hun, a hwy a ddaethant ì le a elwir Pennarth yn Arfon, ac yno disgynasant oddiar eu meirch ac aeth- antiorphwys; a chân ludded a blinder daeth cwsg ar y dywysoges, a. tlrra yr oedd hi yn cysgu daeth cywilydd mawr arno ef fyned i'w wlad gyda gwraig mor bendefigaidd eí haniad, heb ganddo le i'w chymeryd iddo, a gorfod myned eìlwaith i'r le y buasai yn gweithio ynddo ac yn. enill eî gynhaliaeth: ac ynn,frwŷ gynhyrfiad y diafol, efo a dorodd, ymaith el yhen tra yr oedd hi yn cysgu, ac a ddychwelodd gyda'r meirch gwerthfawr, a'r aur a'r arìan, at y brenin, trwy yr hyn bethau y cafodd efe swydd ganddoîfod yn oruchwyliwr iddo. A bugeiliaìd Beuno a gan- fuant y corpli, ac a aethant yn ddioed i fynegi iddo; yna Beuno aaeth gyda hwynt yn ddiymdroi ì'r lle yr oedd y corph ynddo, ac ŷn y fan efe agymeredd y pen ac v'i gwasgodd at y corph, a chan gwympo ar eî luniau eíe a weddiodd ar Dduw fel hyn:—' Arglwydd, Creawdwr y nef a'r ddaenr, rhag yr hwn nid oes dìm yn guddiedig, cyfod gorph y ferch hon mewn iechyd, ac yn y fan cyfododd y wyryf yn hollol îach, ac a fynog- odd I Beuno yr hyn oll $ ddygwyddodd : yna Benno a ddywedodd yth < A fyni âî ddychwelyd i'th wlad, ynte aros yma gan wasanaethu Duw. Ywyryffwyn o daa ddywedodd, ' Yma yr arhosaf fì gan wasanaethu. Duw, yn agos ì ti yr hwn a^m cyfodaist o farw yn fyw.' Ac yn y fan lle
