63
anwg yn esgyn-osly yr hen lanc, ac ofnasant naâ oedd pob peth yn iawn ; ac wedi llwyddo trwy snhawsdrai fyned i mewn, cawsant ef yn farw a dferedig yn eí wely ! Mor druenus yw bywyd yr unîg!
RosaRr ym AER. —Yr oeÎd yn byw yn Talysarn Uchaf gymeriad hynod a elwid Robert yr Acr, ac cfo oedd aer neu berchenog y lle hwnw, 'Yr-oedd amryw arferîon digrif gan Eobert, un o ba raì oedd y canlynol: —Cymerai bloser mawr mewn dal pren yn y tan nes y byddai wedi haner losgi, wodi eî gael i'r cyflwr hwnw rhedai ag of nerth eî draed er mwyn ei daflu i'r afon oedd gerllaw, er mwyn clywed y prên tanllyd yn fyio
. wrêh ddyfod i gyffyrddiad â'r dwfr? Yr aer hwn a drosglwyddodd el holl diroedd, ar y rhaì y mae cloddfeydd llechau cyfoethog yn awr, î M, 'Garnona, ar yr amod fod iddo roddì £50 yn y ffwyddyn íddo ef tra byddai afe byw ; ond bu farw yr aer yn mhen tua blwyddyn ar ol y cytundeb hwn, a disgynodd eì dir yn eiddo Mr, Garnons, yr hwn nid oodd na châr na pherthynas iddo ; ao felly y difuddiodd ei hiliogaeth ei hun o'r hyn a ddylasai eto fod yn meddiant rhai o'r teulu. Hen lanc oedd Robertel hun, ac yr oedd yn byw y rhan olaf o 0es mewn ystafell allan, berthynol îdy Talysarn Uchaf. Amryw entill ,s. haeddant gael eu crybwyll yn y dosbarth hwn, ond gan eín bod. weli enwi y rhai mwyaf nodedig, dichon ynaì terfynu y rhan yma o ddosbarth y Cofiannau fyddai cymhwysaf, er mnwyn inì fyned rhagom at bethan mwy dyddorol a phwyaig.
PENNOD IL
Parhad Cofiannau.
“Yn y bennod hon ymdrechwn roddì braslun o hânes dechreuad a chyn- mydd yr achosion erefyddol o fewn ein terfynâu. Yr ydym wedi cry. bwyll o'r blaen fod Cristionogaeth wedi cael eî phlanu yn Llanllyfni yn foren, mor foreu fo ddìchon ag amser Cystenyn, gan St, Rhedyw ; ac yn.
' Nghlynnog Fawr, yn y chweched ganrif, gan Beuno; ac yn awr, c&wn “fyned rhagem i nodi rhaî ffeithiau yn nglyn â hanes dechreuad Ymnelll- duaeth yn y parth hwn. _ Ymddengys oddiwrth bob tystioleeth sydd genym mal tel a dirywiedig iawn oedd sgwe3d foesol trigolion y dyffryn hwn cyn cyfodlad Ymneillduaeth. Nid oedd y gwasanaeth ffurfiol a gynnelid yn yr eglwysi plwyfol yn gwneyd nemawr tung a$ grefyddolì y preswylwyr. Heblaw hyn, achosodd cynnydd yn ngweithieydd copr a llechi y gymydogaeth, î ddynion o bob cwr ymgasglu yma, ac yn eî plith rai o'r cymeriadau gwaethaf. Poenid yr ychydig a ofalent rywbeth am grefydd gan ou harferion anfoesol, yn enwedig ar y Esbbothau. Hela gyda chŵn, ymgasglu at eu gilydd i chwedleua, gorweddian hyd y maes- ydd, ymyfed, ac ymladdfeyâd gwaedlyd, —y pethau hyn a'u cyffelyb oedd yn cael eu carfo yri mlaen ac y Sabbothau. Ond yr Ysgol Sabbothol, cynnydd y capeli, a gweinìdogaeth yr efengyl a ddygasant y pethau hyn o'r diwedd i waeth, a thra y mae eto awer o anfoesoldeb, diogi, a segŵr-
N
