gwelodd Beti, i'w mawr syndod, nad oedd efe namyn Shams Harris, ei hen gyfoed o Wern Pawl.
Y gwir oedd fod gweithwyr Hirwaun wedi codi mewn cydymdeimlad â therfysgwyr Merthyr ac wedi arfaethu cymeryd meddiant tawel o'r coachmawr y bore hwnnw, pan y newidiai geffylau wrth y Cardiff Arms. Ond yr oedd y gyrrwr, rywfodd, wedi deall eu hamcan, ac felly, wedi rhuthro yn y blaen i gyfeiriad Glynnêdd heb y newid arferol, a phan y carlamwyd drwy y twr gweithwyr ar yr ysgwar, neidiodd y ddau a nodwyd i fyny i'r coach i'w rwystro i ddianc. Dyna barodd yr ysgarmes rhyngddynt a'r guard ar dô y cerbyd, yr hyn y bu Beti yn llygad dyst o hono ar ei dyfodiad at y bont.
Buasai hynny ei hun yn ddigon i'w gwneud hi yn ofnus, ond ychwanegwyd yn ddirfawr at ei braw o weled yn dyfod i'w chyfarfod y dorf ddig yn cael ei harwain gan un a ddaliai i fyny faner lydan. Oddiwrth y faner hon diferai gwaed neu ryw hylif coch arall, ac yn nwylaw amryw o'r dorf yr oedd drylliau, hen gleddyfau, pladuriau ac eirf eraill.
Pan o fewn ychydig iddi, trodd dyn y faner goch yn ei ol, a throdd y rhan fwyaf o'r dorf i'w ddilyn, ond daeth un ymlaen ati, a chan gydio yn ei basged, a waeddodd mewn rhyw gellwair ofnadwy,—"'Menyn neu waed, myn asgwrn i!" Llewygodd Beti ymron ar hyn, ond daeth Shams ymlaen ac a ddywedodd wrth y dyhiryn,— "Rhag dy gywilydd di, Dai! nid wmladd â menywod y'n ni. Dera mlâ'n, ti gai amgenach gwaith nag ala ofan ar ferched o hyn i 'fory!" Ni wyddai Beti ar y pryd hwnnw mai ceisio aralleirio brawddeg ddychrynllyd Lewsyn ym Merthyr,— "Gwaed, neu fara!" oedd y Dai hwn, ac ymhen amser ar ol yr amgylchiad, rhyddhaodd ef o fwriad câs yn ei herbyn.
