ydd a enwyd, sef Lewis Evan, y mae genym ychwaneg o hanes; ond cyn traethu yr hanes hyny, gosodaf o flaen y darllenydd hyny o gofnodau sydd ar gael am gymdeithasfa a gynaliwyd yn Tyddyn, neu Tyfyn fel y'i gelwir yn yr ysgrif, gerllaw Llanidloes, Awst 22, 1745.
YN BRESENOL
| Parch Daniel Rowlands | } | Cymedrolwyr |
| Parch William Williams |
Mr Howel Harris, Arolygydd Cyffredinol
Benjamin Thomas, Cymorthwydd
| William Richard | } | Arolygwyr |
| James Williams | ||
| Richard Tibbot |
Cynghorwyr.
| William Evans Lewis Evans John Williams Evan Jenkins Benjamin Cadman |
Morgan Evan, Benjamin Rowland, Thomas Meredith David Jehu, Thomas Jones, |
Evan Dafydd, Andrew Whitaker, Reinallt Cleaton. |
Cytunwyd, Fod Evan Dafydd i fyned yn mlaen fel cynt, ac Andrew Whitaker yr un modd.
Wedi dadleu llawer a'r brawd Benjamin Cadman, gan nad ydyw yn benderfynol ei feddwl, pa un a wna ai dal ei undeb gyda ni, ai cilio at yr ymneillduwyr, cytunwyd ar iddo roi heibio gynghori, hyd ein cymdeithasfa chwarterol nesaf, a bod i'r brawd Richard Tibbot ddwyn ei syniadau ef, a syniadau'r eglwysi am dano ef, yno.[1]
Fe wel y darllenydd yn y rhestr uchod gryn nifer o gynghorwyr; rhai o honynt nad oes genym un crybwylliad am eu henwau, ond sydd yma. allai fod rhai o honynt wedi cael caniatâd i gynghori ychydig yn y gymdeithas gartrefol yn unig, a hyny ar brawf; ac nid annhebyg ydyw, wedi rhyw dymhor o brawf, iddynt hwy eu hunain, neu eu brodyr, neu pob un o'r ddau, gael boddlonrwydd na alwesid mo'nynt i'r gorchwyl. Fe ddichon hefyd na fu rhai eraill wrth y gwaith, ond tros dymhor byr cyn i farwolaeth eu dal; ac i eraill gael eu tarfu, neu eu digaloni, pan ddaeth yr ymraniad rhwng Harris a Rowlands, yn y fl. 1751.
Ond am Lewis Evan, y mae genym hanes helaethach; a chan fod y gŵr duwiol hwn wedi teithio, dyoddef, a llafurio llawer, a hyny dros faith flynyddau, y mae yn dra theilwng o sylw arbenig, ac o goffadwriaeth anrhydeddus.
Ganwyd Lewis Evan yn mhlwyf Llanllugan, yn y fl. 1719; ac felly, yr oedd yr un oed a Richard Tibbot. Yr hanes cyntaf sydd am dano ydyw, ei fod yn preswylio gyda'i daid, yn y Crygnant, plwyf Llanllugan. Gwehydd ydoedd o ran ei gelfyddyd;—celfyddyd ag oedd y pryd hyny a chryn ymofyn am dani, gan y byddai teuluoedd Cymru yn gyffredin yn gwneuthur eu llian, brethyn, a'u gwlanen eu hunain. "Pan oedd Lewis o un-ar-bymtheg i ugain oed (medd ei hanesydd), daeth i Drefeglwys, pryd y dygwyddodd iddo glywed Mr. Howel Harris yn pregethu, ac y bu i'r gair gyrhaedd ei galon." Tybiwn na allai ei fod wedi clywed Harris cyn bod yn ugain oed; oblegid
- ↑ Trefeca Minutes.
