Tudalen:Methodistiaeth Cymru Cyfrol I.djvu/171

Oddi ar Wicidestun
Prawfddarllenwyd y dudalen hon

"Gorfoledded meibion Seion yn eu brenin." "Ni lwydda un offeryn a lunier yn erbyn" achos a theyrnas y Cyfryngwr.

Dywedasom mai ar y pegwn hwn y troai yr oruchwyliaeth ag oedd i ddwyn Methodistiaeth i sir Fflint. Ac fel hyn y bu. Cymerodd Robert Llwyd Blas Ashpool. Efe, tybygid, oedd yr unig un i'w gymeryd; yr oedd y tyddyn yn fawr, a rhaid oedd cael cryn foddion i'w drin; yr oedd yr ysbryd yn blino y tŷ, a rhaid oedd cael meddwl gwrol i'w breswylio. Yr oedd y ddau gan Robert Llwyd. Nid oedd yn brin o feddiannau bydol, nac o feddwl gwrol. Cymerodd y tyddyn er gwaethaf yr ellyllon! a bu fyw yn Mhlas Ashpool am flynyddau meithion, ie, hyd ei farw, heb i un ysbryd allu niweidio blewyn o'i ben ef. Ie, tybiai pobl y wlad mai efe oedd yr unig un i'w gymeryd, gan y dywedent y trigai Robert Llwyd yn y tŷ yn ddiarswyd, ac y cysgai ynddo ei hunan, pryd yr oedd ar bawb arall ofn dyfod yn y nos yn agos ato. Fe symudodd iddo tua'r fl. 1749 neu 50.

Y lle cyntaf y bu pregethu ynddo yn y gymydogaeth, oedd mewn rhyw dŷ bychan tô gwellt, ac ychydig erwau o dir gydag ef, yr hwn a elwid Tŷ Modlen, neu Magdalen, yr hwn a safai o fewn llai na haner milldir i'r lle mae capel presenol y Dyffryn yn sefyll arno. Nid oes un tebygolrwydd fod Howel Harris wedi bod yn pregethu yn yr ardal hon, nac yn un man nes iddi na Dinbych. Ond y mae genym hanes fod y Parch. Daniel Rowlands yn pregethu yma yn y fl. 1751 neu 52. Yr oedd hyn, fel y gwelwn, tua'r amser y torodd yr ymraniad allan rhyngddo a Howel Harris, ac yn fuan ar ol dyfodiad Robert Llwyd i breswylio yn Mhlas Ashpool. Yn yr oedfa hon hefyd y dywedir i John Owens, o'r Berthen-gron, gael profi awdurdod y gwirionedd ar ei gydwybod; ac efe oedd tad yr achos Methodistaidd yn sir Fflint. Am droedigaeth y gŵr hwn y dywedir fel hyn,-"Pan oedd oddeutu 25 ml. oed, aeth i ŵylmabsant i Langwyfan, Dyffryn-Clwyd; ac wrth fyned yno, yr oedd yn ei fryd gael cyfle i ymddyddan â merch ieuanc, o'r enw Mary Edwards, merch y gŵr ag oedd yn byw yn mhlas Llangwyfan, yr hon hefyd a briododd yn fuan ar ol hyny. Yr oedd Mr. Rowlands, Llangeitho, i'w ddysgwyl yn y cyfamser i bregethu yn y plwyf nesaf, sef yn y tŷ bach tô gwellt y soniwyd am dano, ac a elwid Tŷ Modlen, yr hwn nid oedd dros chwarter milldir o Langwyfan; ac yr oedd y ferch ieuanc a hoffid gan John Owens eisoes wedi cychwyn i'r bregeth. I'r bregeth, gan hyny, yr aeth yntau ar ei hol, a than y bregeth hòno y tywynodd goleuni argyhoeddiad gyntaf ar ei feddwl. Daethai Mary Edwards i "wybodaeth y gwirionedd," cyn hyn: ac weithian wele y ddau yn gyfiawn yn ngolwg yr Arglwydd, ac yn rhodio yn ei orchymynion. Ar ol eu priodi, aethant i fyw i dyddyn o'r enw y Berthen-gron, yn mhlwyf Ysgeifiog, yn sir Fflint. Ond gan y daw hanes si Fflint eto dan sylw yn y Dosbarth nesaf, a chan na chafodd Methodistiaeth ond prin roddi ei throed i lawr yn y sir hon cyn yr ymraniad, ni a roddwn yr hanes yma heibio ar hyn o bryd, gan fwriadu galw sylw y darllenydd at luaws o amgylchiadau dyddorol cysylltiedig â'r diwygiad Methodistaidd yn y wlad hon.