Tudalen:Rhamant Bywyd Lloyd George.djvu/129

Oddi ar Wicidestun
Prawfddarllenwyd y dudalen hon

Dangoswyd eisoes (Penod V.) fod Lloyd George wedi gwrthryfela yn erbyn Rosebery am oedi o hwnw basio Mesur Dadgysylltiad. O'r dydd hwnw hyd y dydd yr aeth ef ei hun yn Aelod o'r Cabinet, ni pheidiodd Lloyd George nos na dydd i wthio Dadgysylltiad i'r ffrynt. "Oh!" llefai Hugh Price Hughes unwaith, "Paham na byddai Duw mewn mwy o frys!" Tueddai Lloyd George i waeddi yr un peth am Fesur Dadgysylltiad a gwnaeth bob peth ar a fedrai dyn byth ei wneyd i brysuro gwaith Duw gyda'r Mesur. Ond o fewn y naw mlynedd er pan aeth efe i'r Cabinet, mae ei hen gyfeillion wedi danod iddo dro ar ol tro ei hen olygiadau ar ddyledswydd Llywodraeth Ryddfrydol, ei hen fygythion aneirif am fod Gladstone a Rosebery yn anwybyddu Cymru, ei hen ymosodiadau llym ar Chamberlain a'r Llywodraeth Doriaidd am dori o honynt hwy eu haddewidion i'r wlad. Dygwyd yr holl bethau hyn yn ol yn awr i'w erbyn. "Mae'r Cymry yn drwgdybio'r Llywodraeth," ebe Lloyd George pan oedd y Cymro pur Tom Ellis yn Brif Chwip i'r Llywodraeth; ond pan ddrwgdybiodd yr un bobl, gyda mwy o achos, y Weinyddiaeth o'r hon yr oedd efe yn aelod, ffromodd yn aruthr. Gwrthryfelodd ef yn erbyn Cabinet Rosebery am dori o hwnw addewid a roddwyd i Gymru gan Gyngrair Cenedlaethol Rhyddfrydol Lloegr; ond nid oedd enw digon brwnt na gair digon cas ganddo i'w defnyddio at y sawl a anogent Ymneillduwyr Cymru i wrthryfela yn erbyn Cabinet Campbell Bannerman, er tori o hwnw eilwaith a thrachefn ei addewid ef am leoliad yr un Mesur.