HYWEL SELE, o'r Nannau, ger Dolgellau, ydoedd bendefig yn byw yn 14eg ganrif. Yr oedd yn gefnder âg Owen Fychan (Owain Glyndwr), ac mewn enw yn bleidiwr iddo, eithr mewn gwirionedd yn elyn anghymodlawn iddo ef a'i achos. Damweiniodd iddo wahodd y penaeth Cymreig ato i hela yn mharc Nan—nau, yr hwn wedi myned, a dechreu o honynt ar waith y dydd, codwyd ysglyfaeth; a Hywel, yn lle anelu at y pryf, a drodd ei fwa yn fradwrus at Owen. Pa fodd bynag, methodd y nod; ac er dial y camwri, Owen a'i trywanodd yn farw; ac er mwyn celu y weithred a daflodd y corff i geubren gerllaw, yr hon a adwaenid wrth yr enw Ceubren yr Ellyll.—(Geir. Byw., Lerpwl.)
IDRIS GAWR, sydd berson a nodir yn y Trioedd gyda Gwdion ab Don, a Gwyn ab Nudd, fel un o'r tri "gwyn serenyddion," y rhai oeddynt yn seryddwyr dedwydd, gwybodaeth y rhai o natur y ser a'u harddrych oedd mor fawr, fel y gallent, meddai trigolion yr oes hono, ragddyweyd pa peth bynag yr ewyllysid ei wybod. Y mae coffadwriaeth Idris yn cael ei chadw ar un o fynyddau uchaf Cymru, sef Cadair Idris, yn Sir Feirionydd, yr hwn feallai oedd yn arsyllfa seryddol yn yr amser gynt. Ar y trum uchaf y mae cafniad wedi ei wneyd yn y graig galed, ar ddull gorweddfainc, lle y mae yn debyg y gorweddai yr arsyllwyr.
IEUAN DYFI, oedd fardd enwog, yr hwn a ysgrifenodd lawer rhwng y blynyddoedd 1470 a 1500. Y mae ei gyfansoddiadau modd bynag, lawer o honynt, ar gael mewn llawysgrifau. Cymerodd Ieuan yr enw "Dyfi" oddiwrth y pentref lle y ganwyd ef, a'r lle y treuliodd y rhan fwyaf o'i oes, sef Aberdyfi, yn Sir Feirionydd.—(Geir. Byw., Aberdar.)
JONES, Parch. DAVID, 2il, gweinidog y Wesleyaidd. Brodor ydoedd o Lanegryn : cafodd ei eni yn y flwyddyn 1823. Cafodd ei dueddu yn moreu ei oes i gysegru ei hun i Dduw. Yn y flwyddyn 1845, efe a ddaeth yn ymgeisydd am y weinidogaeth; ac wedi mwynhau am dair blynedd fanteision y sefydliad duwinyddol yn Richmond, efe a ddechreuodd ar ei waith teithiol, yr hyn a barhaodd efe i'w ddwyn ymlaen gyda chymeradwyaeth hyd 1860; ar y pryd hwnw o herwydd iechyd adfeiliedig, efe a ddaeth i fod yn oruchrifol. Bu farw yn Aberhonddu, Medi 12fed, 1861, yn ei 38 mlwydd o'i oed, a'r 13eg o'i weinidogaeth.—(Geir. Byw., Aberdar.)
