Elai bob Sabbath o Nant y Cyrtiau i'r Bala, pellder o bedair milltir, i wrando; a phan yn ugain oed, derbyniwyd ef yn aelod. Yr oedd yn 28 oed cyn ceisio pregethu, ac yn 30 oed cyn cydio ynddi o ddifrif. Aeth i Gymdeithasfa yn y Deheudir, a rhoddwyd ef i bregethu, a hyny yn bur annisgwyliadwy iddo ef. Parodd hyn ddychryndod a phryder mawr iddo; treuliodd y noson hono mewn gweddi ddyfal; a phan wnaeth ei ymddangosiad yn y pwlpud, dywedir fod delw y "dirgel" yn amlwg iawn arno; pregethodd gyda rhwyddineb, nerth, ac arddeliad anghyffredin— llu o'r dorf fawr yn llefain "Pa beth a wnawn ni?" Dywedir mai ar ol dyfod adref y tro hwn y gwnaeth, ac yr ysgrifenodd efe y cyfamod a wnaeth â Duw.
Dyn teneu, tál, o gyfansoddiad cryf, a gallu annorchfygol i deithio, ydoedd D. Cadwaladr. Teithiai i bregethu dros hen fynyddoedd anhygyrch Meirion, yn droed—noeth yn fynych, a'i esgidiau a'i hosanau ar ei ysgwydd, ac yn fynych yn gwau hosanau a phregethau wrth fyned. Dywedir iddo gerdded o'r Bala i Abermaw, i Gyfarfod Misol, pan yn 82 mlwydd oed.
Fel y dywedwyd eisoes, yr oedd ganddo gof anghyffredin; dywedai Dafydd Rolant, fod "côf Dafydd Cadwaladr fel uffern, ac na ddywedai byth ddigon." Dywedir fod y Bibl bron i gyd yn ei gôf, a llawer o lyfrau da ereill; ac y byddai yn herio i neb losgi ei Fibl ef. Pregethai yn fywiog a tharanllyd yn nechreu ei weinidogaeth; ond daeth yn fwy llariaidd ac efengylaidd at ddiwedd ei oes. Yr oedd yn fardd gwych hefyd, er mai fel pregethwr yr oedd yn enwog; byddai yn cyfansoddi cryn lawer yn ieuanc, ond gan mai at duchanu yr oedd gogwydd ei awen, rhoddes ei delyn ar yr helyg, hyd oni chafodd yn ei hen ddyddiau angau yn destyn i'w duchan. Cyfansoddodd farwnad ar of y Parch. T. Charles, a gwerthwyd naw mil o honi. Cyfansoddodd rai ar ol John Evans, a Dafydd Edwards, o'r Bala, ac amryw ereill.
Bu farw Gorphenaf 9fed, 1834, yn 82 oed, ar ol bod yn pregethu am y cyfnod maith o 52 o flynyddau. Claddwyd ef yn mynwent Llanycil.—(Cofnodau am D. Cadwaladr, gan ei wyres; Meth. Cymru; a Geir. Byw. Liverpool; Geir. Byw. Aberdar.)
CAI HIR, o dir Pen Careg, ydoedd fab i Cynyr Farfawg, ac un o bedwar Marchog ar hugain llys Arthur Frenin, ymhlith pa rai y dosberthir ef, gyda Meinw ab Teirgwaedd, a Thrystan ab
