Nid oeddwn yn brydlon yn y cyngherdd nos Fercher i glywed oratorio Gounod, ond yr oedd digon o le. Yr oedd y meinciau'n wlybion, ac y mae mor anodd i gerddor roddi mwynhad i ddyn gwlyb ag ydyw i bregethwr "achub dyn ag anwyd o'i draed." Symudai'r dyrfa'n aflonydd o gwmpas, yr oedd llawer o fynd allan a dod i mewn; ond peth tarawiadol iawn oedd gweled y dyrfa'n llonyddu ac yn distewi pan godai Mary Davies ar ei thraed.
Pan ddynesais at y babell fore dydd Iau, trwy wlithwlaw, clywn swn morthwylion dirif y tu mewn, fel pe buasai yno gystadleuaeth seiri Cymru; ac yr oedd torfeydd yn prysur ymgronni o gylch y drysau; a phan agorwyd, gwelem fod pob ol difrod wedi ei glirio ymaith. Ar y llwyfan yr oedd Lewis Morris, yn son mewn syndod am olygfa ryfedd doe: y Tad Ignatius, yn grynedig ofnus nas meddai ddigon o lais, wedi siarad drwy'r Amerig, i areithio heddyw; hen Americanwr pedwar ugeinmlwydd, wedi rhoddi ysbrigyn derw ar fron y mynach ac ar fron pawb o'i gwmpas; Athan Fardd, arweinydd y dydd, yn bryderus, hwyrach, a wrandawai'r glowyr ar ei lais; Syr Hussey Vivian, yn ymsynio beth ydyw cenedlaetholdeb; llu o feirdd, o bregethwyr, o bersoniaid, ac o bob tylwyth o lenorion. Hir iawn, a sech, oedd araeth Syr Hussey, a gorfod i Athan Fardd godi ei lais tanbaid droion i gael gosteg iddo. Eto yr oedd awdurdod yn lleferydd yr hen wladweinydd,—
"
Yr wyf yn credu yn ein gallu meddyliol; y mae heb ei ddadblygu a'i ddisgyblu hyd yn hyn, ond pan gawn addysg, bydd Cymru, fel yr Alban, yn allu trwy'r byd."
