crybwyll y peth bora 'ma... Hy, yr ydw' i fel pelican yr anialwch a dylluan y diffeithwch yn y lle 'ma."
"Wel... y... mi wyddoch ar gymaint o frys yr on i i fynd at Mr. Roberts am awr cyn y Seiat. A phan ddois i adra' o'r capal, yr oeddach chi'n hwylio i'ch gwely, ond oeddach?"
"Tyt!" Sorrodd, gan syllu i'r grât a dechrau ymgomio ag ef ei hun ac â chynulleidfa ddychmygol. "Beth sy'n mynd i achub Cymru, meddwch chi? O, Mathematics a Saesnag. Fe fu amsar pan oedd hi'n fraint cael brwydro tros Ryddfryd- iaeth a Dirwest a buddiannau'r werin ac yn erbyn yr hen Eglwys- wyr 'na. Do, wchi, ond 'rŵan, Mathematics a Saesnag. Trin figura' a gwybod yr iaith fain, hynny sy'n bwysig, bobol. 'Synnwn i ddim na fydd 'na argyfwng yn hanas Cymru 'rŵan ar ôl yr Etholiad 'ma. Ond na phoenwn; mae gynno' ni Fathe- matics a Saesnag, ond oes? Efalla' y bydd yr hen Doris 'na, yn Arglwyddi a meistri tir a phersoniaid a bragwyr, yn ennill buddugoliaeth fawr. Ond na hidiwn: mewn Mathematics a Saesnag mae'n diddordab a'n hiachawdwriaeth ni. Efalla'..."
"Amdanach chi yr oeddan' nhw'n sôn yn y caban awr ginio hiddiw, Taid." Honno, meddyliodd Owen, oedd y ffordd orau i atal y llif.
"O?"
""Piti na fasa' Owen Gruffydd yn 'i nerth,' meddan' nhw. 'Mi rôi o Doris iddyn' nhw!' Benja Williams yn eich cofio chi'n gafael yn yr hecliwr hwnnw wrth 'i golar a phen ôl i drowsus..."
"He ! He, he !" Chwarddodd uwch yr atgof; yna ffromodd drachefn fel y rhythai eto ar y papur. "Dadla' ynghylch yr arian i'r Fyddin yr oeddan' nhw, a chan nad oedd y peth yn bwysig, ychydig oedd yn y Tŷ. Ond dyna bob cadno o Dori ac Undebwr yn sleifio i mewn, amryw drwy'r drws cefn, pan ganodd y gloch. Y tacla' digydwybod! Cenhedlaeth gwiberod!"
