XVIII
TRO YNG NGHEREDIGION (1)
GYDA dyfodiad yr haf deffrôdd awydd cryf ynof i fynd am dro. Eisteddais i fyfyrio i b'le'r awn. Cynigiai llawer lle, pell ac agos, ei hunan i'm sylw. Yr hyn yn fwy na dim a benderfynodd y cwestiwn oedd y man yr oeddwn ynddo ar y pryd. Eisteddwn un hwyrnos hyfryd o haf mewn cysgod yn ymyl y tŷ. O'r tu cefn i mi yr oedd mynyddoedd yr Eifl, ar yr aswy Eryri a mynydd-gadwyn Meirion, ar fy ne y rhimyn mynydd a dyr Lŷn yn ddwy ran, ac o'm blaen Fae Ceredigion, a thuhwnt iddo yntau drumiau bryniau'r De, a haul y Gorllewin yn eu gwneuthur yn hynod eglur. Ac wrth edrych arnynt yn y pellter draw yng nghysgodion prudd yr hwyr, teimlwn hwynt yn amneidio arnaf i fynd yno am dro. Er mai llanerchau gwledig oeddynt, a minnau ar y pryd yn trigo mewn rhanbarth gwledig, gwyddwn y cawn rai pethau yno na chawn yma. Cawn gyfarfod â hen gyfoedion maboed, a rhodio'r hen lwybrau, gweld yr hen dŷ y'm ganed ynddo, a'r ddau arall y treuliais fy mlynyddoedd cyntaf ynddynt-y blynyddoedd hapus hynny cyn i amser ddechrau rhwygo a gwasgaru; ac o dan y dylanwadau cudd yma,
Out of my country and myself I go.
Fore Llun yr oeddwn ar fy nhaith at y bryniau pell a welswn y noson gynt, ac a deimlwn yn amneidio arnaf. Yn gymdeithion imi ar un llaw yr oedd y môr, aflonydd a distaw y diwrnod hwnnw, ac ar y llall y mynyddoedd uchel a niwl yn ysgeiniau teneuon yn wisg amdanynt. Ymadewais â hwynt heb fod yn hir, ac yn fuan yr oeddwn, nid yn unig yng ngolwg y bryniau pell, ond yn awr yn eu cwmni. A hwyr yr un diwrnod safwn ar y rhimyn uwchlaw mynwent ac eglwys Gwnnws.
Mor arddunol oedd yr olygfa oddi yma! Gwelais hi lawer gwaith o'r blaen ac ar wahanol dywydd ond yn nhawch yr
