Wat Emwnt/Y Wiwer Lwyd

← Y Deryn Pur

Wat Emwnt gan Lewis Davies, y Cymer

Edrych tuag Adre' →

PENNOD XXIV.
Y Wiwer Lwyd.

YMHEN amser pan gyfododd Wat i ymadael, rhoddwyd gwahoddiad cynnes iddo gan ŵr y ty i alw eto, ac er na siaradodd mo'r weinyddes ar y pryd, yr oedd mynegiant ei gwahoddiad hi yn ei llygaid. Hyfryd iawn gan y milwr ydoedd clywed a gweled hyn, a manteisiodd arno y diwrnod nesaf.

"Wetsoch chi mo'ch enw llawn i fi ddoe, Miss Williams," ebe fe.

"Naddo wir," ebe hithau, ro'wn i mor falch o gwrdd â Chymro, a mor ddig wrth m'hunan am ffaelu'ch 'napod chi ar unwa'th fel rhwng popath 'row'n i'n 'itha' hurt. Marged yw'm henw cynta' i. Marged Jones o'wn i cyn prioti.'

"Prioti! Fe greta's i i Mr. Van Hart 'ch galw'n Miss Williams!"

Do, wrth gwrs, ond 'i ddewishad e' yw hynny. A dweyd y gwir i gyd wrthoch ch'i, gwraig briod o'wn i pan ddetho i ma's i Garbondale. 'Ro'dd 'y 'ngŵr wedi d'od o'm bla'n, ac wedi ala i'm mo'yn i ato fe yno. Ond cyn i fi gyrra'dd y lle 'ro'dd y Rhyfel wedi torri ma's a 'fynta' wedi gorffod mynd lan i'r wlad i wmladd. Wela's i mo'no o gwbwl wedi i fi land'o w'ath fe'i lladdwyd e' yn yr wmladd cynta'. Wetyn, 'do'dd dim i 'neud ond 'wilo am rwpath i fi ennill 'y nhoc, a dyma lle'r wy'. Ond cofiwch, ma' gwitw wy' i,—Mr. Van Hart sy'n mynnu 'y ngalw'n Miss Williams. Mae'n swnio'n well, medde fe."

Wel, gwitw neu b'id'o, 'does dim isha ichi fod yn ddig wrtho'ch chi'ch hunan am ddim, ac on'd bai i'chi 'weyd ma' gwraig briod o'ech chi chretswn i neb byw. 'Ro'ech chi'n canu'r "Deryn Pur" ddoe fel crotan ddeunaw o'd, ta' beth, ac fe 'n'ethoch fyd o lês i fi."

"Rhaid ichi weld y doctor, Mr. Edmunds, os oe'ch chi mor glawd a hynny. Ond dyna chi, Shawdwrs, tafod teg yn wastod on'd iefa 'nawr?"

"Mr. Edmunds, wir! galwch fi'n Wat, Miss Williams, fe fydd yn fwy cartrefol o dicyn, bydd wir. Rw'y i ddim yn napod m' hunan wrth y Mr. Edmunds yna, nagw ar f'encos i."

Chwarddodd y weinyddes ar hyn, ac yr oedd yn amlwg ei bod hi a'i chydwladwr ar delerau da iawn. A chyn ymadael yr oedd y Gymraes wedi addo mynd allan gydag ef brynhawn trannoeth i ddangos y parc iddo.

Dangoswyd y parc yn eithaf cydwybodol, ac erioed ni chlywsai Wat adar yn canu'n felysach, na blodau'n sawru'n bereiddiach nag ar y prynhawn hyfryd hwn.

"Chi wetsoch taw o Gwmnedd yr oe'ch chi, on'd do?" ebe Wat, "o ble yno?"

"O bentre'r Lamb and Flag wrth dŷ Aberpergwm."

Dyrdyshefoni! fe wn am dano'n nêt, fe basa's h'ib'o i'r lle lawer gwaith. A meddyl'wch, wir," ebe fe'n mhellach, am dano'n ni'n dou yn d'od ma's yma i gwrdd â'n giddyl am y tro cynta, ynghanol dyn'on diarth. Mae fel b'asa' rhyw blaned yn y peth o's wir. Otych chi'n meddwl mynd 'n ol rwpryd?"

Wel, ma' 'want arno i ambell waith, a phryd arall mae e'n ddicon pell. Gweith'o a fydd raid i yno fel yma, ac 'rwy gyda dyn'on piwr ar hyn o bryd 'falla' ta' gwa'th fi hi'r ochor draw. Mae'n ddicon clawd ar Hannah'm 'wa'r yno ta beth. Wedi prioti dyn sy'n gamblo, a llond ty o blant genti idd'u cwnnu.

"Ond 'dyw pobun ddim yn gamblo, Miss Williams, mae rhai piwr obothtu Penderyn y gwn i am danyn' nhw. O's wir. Leicech ch'i ddim mynd yn ol, o ddifrif 'n awr."

Beth well fydda i o leico?—Hei, 'drychwch ar y wiwer 'co, on'd yw hi n'un bert?"

Ar hynny daeth gwiwer lwyd i lawr un o'r coedydd gerllaw ac a redodd ar y llawr i'w cyfeiriad hwy. Cododd Miss Williams oddiar y sedd, ac ebe hi," Dyna lwc i fi heddi' ta' beth." Ar hynny cododd Wat hefyd i edrych yn graffach ar y creadur bach, ond troi yn ol a wnaeth y wiwer o gael gormod sylw.

Yna adroddodd Miss Williams am y grêd o fod lwc yn dilyn os daw gwiwer i'ch cyfeiriad, ac ymddangosodd fel pe bai hynny'n rhoi llawer o fwynhad iddi.

"Wni yn y byd a oes lwc i finna," ebe Wat mewn tôn ddigalon ar ei waith yn eistedd wrth ei hochr.

"'Falla' fod e', pwy a wyr? Beth garech chi ga'l fwya'?"

"Otych chi o ddifri' yn gofyn y cwestiwn yna i fi?"

"Otw, wrth gwrs, p'am lai?"

"Wel, dyma fe—'ch ca'l chi, Miss Williams, Marged—i dd'od 'nol i'r hen wlad yn wraig i fi.

Fe fydda'n biwr i chi hyd m' ana'l diwetha'. Dyna gyd sy' genny' i weyd."

Yr oedd Miss Williams yn wrid i gyd erbyn hyn. Edrychodd ar y shawdwr piwr, fel pe yn chwilio am eiriau ond yn methu eu cael. Ond dyna, nid amser chwilio geiriau ydoedd hi, a bu cyffro a thawelwch bob yn ail am bum munud gyfan, heb air o gwbl.

Ac yn y cyfamser neshaodd y wiwer atynt eto, a hwy ill dau yn agos iawn at ei gilydd.

Fel yr ai y gwanwyn ymlaen, y dyddiau'n hirhau, a'r llongau heb ddyfod, dechreuodd rhai o'r Prydeinwyr a oedd yn aros yno am eu cludo dros Iwerydd anobeithio a grwgnach. "Yr un fath ag arfer," ebe nhw, diwrnod ar ol y ffair. Rhyfeddwn i ddim nad y'n 'nhw wedi ein hanghofio'n llwyr. Dyma ddeufis cyfan o ddisgwyl eisoes."

Tua'r amser hwn a Wat yn mynd i fyny'r ystryd un dydd, cyfarfu â neb llai na'r Uchgapten Moore ar yr heol yn brysio tua'r llongborth.

"Hullo, Edmunds!" ebe ef, "d'ye know I half expected to find you here, for I knew that the 24th had landed at this place. Kicking your heels to keep yourself warm, I bet, and blasting everybody for delaying the vessels. Too bad of them to keep you so long apart from your little girl at Penderyn, eh, Edmunds?"

"No little girl at Penderyn indeed, sir, for I'm going to be married here tomorrow."

O glywed hyn gwnaeth yr uchgapten chwibaniad hir, ac ebe fe, "Not marrying a Yank surely, Edmunds, I had a higher opinion of you than that. Tho', mind you, some of them are demned smart girls."

Yna adroddodd Wat wrth y swyddog am ennill ohono ffafr Marged Williams, y Gymraes mewn gwlad bell, heb anghofio'r stori am daro'r Hessiad gynt, na'r canu Cymraeg a'u dug at ei gilydd drachefn.

Sounds quite romantic. Yes, by Jove! I wish you luck. Edmunds. And look here (hyn ar ei droi ymaith i fynd tua'r llongborth), should you at any time be out of work in the old country, look me up at Cyfarthfa. I mean to remain there most of my time once I reach the dear old place. Good bye, Edmunds."

"Good bye, sir. Thank you very much."

A chan saliwtio'r uchgapten yn ei arddull oreu, trodd Wat i fyny i'r heol drachefn i ymweld â'i anwylyd unwaith eto, ac i adrodd wrthi y siarad a fu rhyngddo â'r swyddog, ynghyd â'r addewid garedig ynglŷn â'r hen wlad.