William Jones (Nofel)/Pennod 2 - Diwrnod i'r Brenin

William Jones (Nofel)

gan T Rowland Hughes

PENNOD II

DIWRNOD I'R BRENIN

Y Mae'n debyg fod y darllenydd ar bigau'r drain ers meitin. heb wybod beth a ddigwyddodd i ddannedd-gosod Leusa Jones. O fwriad y cadwyd ef yn y tywyllwch, gan fod medru gwneud i filoedd ar filoedd o ddarllenwyr gnoi eu hewinedd yn enghraifft o athrylith y nofelydd. Gwn, ddarllenydd hynaws, dy fod yn methu â byw yn dy groen ers chwarter awr, a brysiaf i ddiwallu dy chwilfrydedd. Cofiaf imi ddarllen nofel yn fy ngwely ryw dro. . .. Ond rhaid imi ateb dy weddi a mynd ymlaen â'r stori hon.

Pan ruthrodd Leusa Jones i ddôr y cefn yn ei choban, â'i dannedd-gosod yn ei llaw, ni chymerodd ei gŵr un sylw ohoni, dim ond rhedeg am ei fywyd i gyfeiriad y chwarel. Erbyn iddo gyrraedd y llwybr i'r gwaith, penderfynasai ei wraig yn drist y byddai'n rhaid iddi fodloni ar dipyn o uwd i frecwast, a rhoes y darn o gig moch yn ei ôl yn y cwpwrdd- dan-grisiau. Yr oedd tamaid o gig moch mor flasus yn y bore, hefyd, ond ar ôl i'r ffŵl yna. . . Taflodd Leusa Jones ei phen ddwywaith neu dair yn ddig, a rhoes gic ffyrnig i'r gath. A hithau wedi meddwl mynd am dro i Gaernarfon. heddiw i drio un neu ddwy o'r hetiau newydd hynny yr oedd y ferch wedi addo eu rhoi o'r neilltu iddi! Ond ni allai fynd i le felly heb ei dannedd-gosod.

Galwodd y dyn-llefrith cyn hir.

"Peint, fel arfar, Mrs. Jones?"

"Ia, Wmffra."

Pam yr oedd y creadur â'r wên yna ar ei wyneb?

"Wedi cael damwain, Wmffra. Torri fy nannadd-gosod bora 'ma."

"'Tewch,dachi! Maen' nhw'n deud bod Huws 'ma yn un da iawn hefo dannadd-gosod. Mi trwsith o nhw i chi mewn dau funud. Be' ddigwyddodd, Mrs. Jones?"

"Y, .. Syrthio ddaru nhw wrth imi 'u llnau nhw wrth y feis.

"Tewch, da chi!"

Wedi golchi a chlirio llestri'r brecwast, aeth Leusa Jones ati i wneud y gwely a thwtio'r llofft. Gan orfoleddu mewn gorthrymderau, daliai'r cloc-larwm i fynd yng nghanol pwll bychan o ddŵr ar lawr y llofft, y dŵr a ddihangodd o wydr y dannedd-gosod. Piygodd Leusa Jones i'w godi a gwelodd rywbeth bach brown ar y llawr wrth ei ymyl. Darn arall o blât ei dannedd-gosod! Go daria, a hithau wedi meddwl mai dim ond hollti'n ddau a wnaethai'r plât! Nid oedd diwedd i brofedigaetbau'r dydd.

Curodd wrth ddrws y deintydd am naw o'r gloch i'r funud, ond ni chafodd ateb.

"Dim yn agor tan ddeg," meddai rhywun a âi heibio, a throes hithau'n ôl ym ddigalon. Un diog oedd yr Huws Dentist 'na, hefyd!

I'r hon sydd yn curo yr agorir, a chafodd Leusa Jones ateb y tro nesaf, am ddau funud i ddeg. Mrs. Huws a ddaeth i'r drws.

"Ydi Mr. Huws i mewn?"

"'I ddiwrnod o yn Llan Rhyd ydi heddiw, Mrs. Jones. 'Fydd o ddim yma byth ar ddydd Iau. Wnewch chi alw bora 'fory ?"

"Nannadd-gosod i sy wedi torri, Mrs. Huws, a finna' isio'u cael nhw ar unwaith, ydach chi'n dallt. Syrthio ddaru nhw wrth y feis."

"Ydi'r plât wedi torri, Mrs. Jones"

"Ydi,ynddau...y...yn dri."

"Piti. Mi gymer wsnos iddo fo. Mae o'n brysur iawn y dyddia' yma."

"Wsnos !"?

"O, hannar munud, Mrs. Jones. Newydd gofio bod Huws ma yn mynd i ffwr' dros y week-end bora 'fory. 'Fydd o ddim yn agor y surgery tan fora Llun. 'Roeddwn i wedi anghofio'n lân am funud."

"O diar, be' wna" i, deudwch ?"

"Rhaid i chi aros tan fora Llun, mae arna i ofn. Ond mi ofynna'i i Huws 'ma adal i chi 'u cal nhw cyn gyntad fyth ag y medar o."

Rhoes Leusa gic arall i'r gath pan ddychwelodd i'r tŷ, a dywedodd wrth y dannedd-gosod yn ei llaw, heb flewyn ar ei thafod, nad oedd gan bobl fel yr Huws Dentist 'na ddim hawl i ddianc tros ddiwedd yr wythnos.

Beth a wnâi? Penderfynodd fynd i lawr i Gaernarfon i chwilio am ddeintydd yno. 'Faint gostiai'r peth, tybed? Rhwng chweugain a phunt, y mae'n siŵr. A chan ei bod hi'n mynd i'r dref, gwell oedd iddi gael golwg ar yr hetiau hynny. Trawodd Leusa dair punt yn ei phwrs.

Yr oedd hi ar gychwyn am y bws pan ddaeth i'w meddwl y gallai'r deintydd ei chadw i aros oriau meithion am y dannedd. Gwell oedd iddi daro rhywbeth ar y bwrdd ar gyfer ei gŵr. Beth a gâi? Nid oedd ganddi ddim yn y tŷ, a rhedodd allan i siop Morus Bach, gan ddychwelyd hefo chwarter o frôn. Y brôn ar blât, potelaid o nionod wedi eu piclo, torth, ac ymenyn—a dyna'r swper-chwarel yn barod.

Daliodd fws hanner awr wedi deg, ac ynddo eisteddodd wrth ochr Susan, gwraig Huw Lewis.

"Hylo, Leusa," meddai honno. "Mynd i'r dre?"

"Ia. 'Nannadd-gosod i di torri, hogan."

"Taw! Sut?"

"Y ... Syrthio wrth y feis, cofia. Wrth imi 'u llnau nhw bora."

"Rwyt ti'n gneud yn gall yn mynd i'r dre. Un sâl gynddeiriog ydi'r Huws 'na. Fedra i fyta dim hefo'r rhai ges i gynno fo. Huw acw wnaeth imi fynd ato fo. Neb tebyg iddo fo, medda'r cradur wrtha' i, a mi fûm inna'n ddigon o ffŵl i wrando arno fo. - Mi ges i sgegiad ofnadwy wrth 'u tynnu nhw, ofnadwy, nes yr o'n i'n sgrechian dros y lle, hogan. Ac wedyn dannadd fydda' i'n dynnu o'm ceg bob tro y bydda' i'n 'ista' i lawr wrth y bwrdd. Dydi'r Huws 'na ddim yn sobor hannar 'i amsar."

Cychwynnodd y bws, a threuliodd y ddwy ddeng munud difyr iawn yn adrodd profiadau deintyddol. Yna, yn sydyn, cofiodd Susan am helyntion Maggie Jane Ifans a'r gŵr a giliodd i'r Sowth.

"'Glywist tì am Now John Ifans?"

"Naddo. Be'?"

"Wedi gadal 'i wraig a mynd i'r Sowth, cofia."

"Diar annwl, pam ?"

"Wel, mi wyddost sut un ydi Maggie Jane—ddim yn codi yn y bora, na gneud bwyd, ac yn galifantio i Gnarfon o hyd. Roedd Huw 'cw yn deud mai i'r Sowth ne' rywla y base" fynta'n mynd hefyd 'taswn i yn byhafio yr un fath â hi. Yr hen gnawes iddi, yntê? A Now John yn ddyn bach mor glên a diniwed."

Aeth Leusa yn syth at y deintydd pan gyrhaeddodd y dref, ond nid oedd ef yn rhydd am hanner awr. Troes i gaffi gerllaw am gwpanaid i ladd amser. Rhoes y ferch a weinyddai arni blatiad o gacenni hefyd ar y bwrdd, ond penderfynodd Leusa Jones wrthsefyll y demtasiwn. Ond yr oedd y cacenni yn rhai neis, rhai neis iawn. Dim ond un fach go feddal, meddai wrthi ei hun, sponge fach. A chan fod y nofel hon yn wir bob gair, y mae'n rhaid imi groniclo i'r wraig ddiddannedd a digywilydd hon glirio'r platiad i gyd.

Yr oedd yn wir ddrwg gan y deintydd, ond ni fedrai yn ei fyw addo'r dannedd mewn llai nag wythnos: digwyddai fod yn anarferol o brysur, a thrawyd ei gynorthwywr yn wael yn sydyn. Methu'n lân â dod i ben, Mrs. Jones, popeth ar draws ei gilydd. Ond fe wnâi ei orau glas, hyd yn oed petai'n rhaid iddo aros ar ei draed drwy'r nos. Hm, ymh'le y cawsai Mrs. Jones y dannedd hyn? Rhai go sâl, yr oedd yn rhaid iddo ddweud, rhai tila iawn. Gallai ddefnyddio rhai ohonynt os dymunai Mrs. Jones hynny, ond ei gyngor ef oedd cael set hollol newydd. "Rhai naturiol fel y rhai hyn, er enghraifft," meddai, gan ddangos iddi gerdyn â rhes o ddannedd ynghlwm arno. Ni fyddai neb yn gwybod wedyn nad oedd gan Mrs. Jones ei dannedd ei hun o hyd. Cytunodd Leusa fod y dannedd yn rhai hardd iawn a'i bod hi wedi meddwl ganwaith mor hyll oedd y rhai a fuasai ganddi hi. Campus, campus; fe ofalai ef y câi hi'r set odidocaf yn y sir, ac os byddai Mrs. Jones mor garedig ag eistedd yn y gadair 'na am funud iddo gael cymryd impression... Thanciw, Mrs. Jones, thanciw... Diwrnod braf?...

Crwydrodd Leusa heibio i'r siop hetiau ar ei ffordd o dŷ'r deintydd, a mawr oedd ei chyffro wrth weld y gair SALE ar draws y ffenestr. Siomedig, er hynny, oedd yr hetiau rhad— rhai gwellt i gyd, a hithau wedi meddwl cael un fach ffelt. Ffelt a ddeuai i'r ffasiwn at ddiwedd yr haf ac at yr hydref, ac yr oedd ganddi hi hetiau gwellt lawer gwell na'r un a welai yn y siop. Yr oedd Mrs. Jones yn ffodus, meddai'r ferch— stoc o hetiau ffelt, y very Iatest, newydd gyrraedd y bore hwnnw. 'Treiodd Leusa un fach frown, ac uchel oedd syndod y ferch wrth syllu ar y gweddnewidiad ynddi. Pwy fuasai'n credu bod y fath beth yn bosibl? Edrychai Mrs. Jones ddeng mlynedd yn iau, ac ni fyddai ei gŵr yn ei hadnabod. Ond teimlai Leusa fod ei gwallt yn hongian yn syth ac yn hir o dan y mymryn het. Oedd, cytunai'r ferch, yr oedd gwallt Mrs. Jones braidd yn syth a synnai hi iddi ei adael felly a phawb arall yn cael perm. Gwallt del hefyd, del iawn : yr oedd hi'n biti garw. Lluniwyd yr hetiau newydd hyn i roi cyfle i ddangos y gwallt, a dyma Mrs. Jones hefo'r gwallt neis 'na heb un wave ynddo. Barbwr? O, yr oedd un yn syth tros y ffordd, y gorau yn y dref, artist wrth ei gwaith. Gyrasai hi ugeiniau o gwsmeriaid yno, a chanmol digymysg a glywsai gan bob un ohonynt. Wrth gwrs, yr oedd perm braidd yn ddrud ac yn cymryd amser, ond fe ddylai merch gael rhyw bleser mewn bywyd, oni ddylai, Mrs. Jones? Prynodd Leusa'r het ac yna croesodd y ffordd i siop y barbwr. Lwcus, meddai wrthi ei hun, iddi ddod â digon o arian hefo hi i'r dref.

Hwyliodd merch fingoch a melynwallt tuag ati yn y siop, a chredai Leusa am foment iddi weld y dduwies o'r blaen mewn rhyw ffilm.

"Isio pyrmio fy ngwallt,please."

"'Oes gynnoch chi appointment?"

"Na, digwydd picio i'r dre wnes i hiddiw a meddwl y liciwn i 'i gael o wedi'i wneud."

"Sorry, ond mae'n rhaid bwcio in advance. Mae perm yn cymryd tair awr, you know."

"Duwcs annwl!"

Canodd y ffôn a throes y ferch i'w ateb, "Hylo! Ia?" meddai'n frysiog a phwysig wrth y teclyn yn ei llaw. Yna, wedi iddi ddeall pwy a oedd y pen arall, aeth yn wenau ac yn foesgrymu i gyd. "O, Mrs. Ffoulkes Lloyd! 'Wnes i ddim recogneisio'ch llais chi o gwbwl. . . . O, popeth yn iawn . . O, piti, piti. I'm so sorry . . .Dydd Sadwrn? Just a minute, Mrs. Ffoulkes Lloyd . . Medrwn. Deg o'r gloch bore Sadwrn? Ten o'clock. Very good, Mrs. Ffoulkes Lloyd, very good. Good-bye. Good-bye, Mrs. Ffoulkes Lloyd."

Dychwelodd y ferch at Leusa gyda'r newydd na theimlai rhyw Mrs. Ffoulkes Lloyd yn dda ac yr hoffai ohirio'i hymweiad tan ddydd Sadwrn. Os dymunai Mrs. Jones gymryd ei lle am ddau o'r gloch gallai Madam edrych ar ei hôl. Yr oedd hi'n ffodus iawn i gael Madam ei hun i ofalu amdani, gan mai dim ond rhai cwsmeriaid arbennig—Mrs. Ffoulkes Lloyd, er enghraifft—a gâi'r fraint honno.

"Faint ydi o ?" gofynnodd Leusa.

"Pob pris. Ond gini ydi'r un gora'."

"Duwcs annwl!"

Addawodd Leusa, er hynny, y dychwelai am ddau o'r gloch, ac aeth ymaith i'r tŷ-bwyta lle cawsai'r cacenni blasus hynny yn y bore i gael tamaid o ginio.

Eisteddodd Leusa am deirawr yn siop Madam yn dioddef arteithiau lawer. Aeth ei phen drwy driniaeth ar ôl triniaeth, pob un yn fwy arswydus na'i ragflaenydd, ac yr oedd dychryn yn ei chalon. Ofnai fynd yn sâl â'i gwallt yn rhwym yn y peiriant mawr uwchben, a chofiai fod dihirod yn America yn cael eu dienyddio fel hyn â thrydan. A'r ofn a gurai ddycnaf yn ei chalon oedd y byddai'r oruchwyliaeth yn fethiant llwyr. Ond dyna, yr oedd hi'n rhy hwyr i edifarhau bellach: a wnaed a wnaed.

Cododd Leusa o'r gadair ychydig cyn pump o'r gloch, a'i hofnau wedi dianc a'i gwallt yn donnau hardd fel haearn sinc. Diar, haeddai gwpanaid ar ôl prynhawn mor anturus a chyffrous. Pum munud i bump; gallai ddal bws pump o'r gloch pe brysiai i'r Maes, ond yn wir, heb damaid o fwyd, fe lewygai. Brysiodd eto i'r tŷ-bwyta i adnewyddu ei nerth.

Pan gyrhaeddodd William Jones adref, nid oedd neb i mewn. Rhoes y cloc-larwm ar y dresel, ac yna safodd yn hir wrth y bwrdd yn syllu ar y platiad o frôn a'r botelaid o nionod wedi eu piclo. Wedi golchi ei ddwylo wrth y feis, eisteddodd wrth y bwrdd yn hurt, gan gnoi'r brôn yn beiriannol, fel gŵr mewn breuddwyd. Fforciodd ddau o'r 'nionod yn ffyrnig, gan ddyfalu sut y teimlai Now John echnos mewn sefyllfa go debyg. Gwthiodd y brôn a'r botelaid o nionod o'r neilltu a bodlonodd ar dorri ychydig o fara-ymenyn iddo'i hun. Penderfynodd hefyd gael cwpanaid o de, ond darganfu nad oedd diferyn o olew yn y stôf. Aeth ati i wneud tân i ferwi'r tegell, a mwynhâi ei drydedd gwpanaid o de pan ruthrodd Leusa i mewn i'r tŷ. Taniodd ei bibell yn araf a ffwndrus, heb edrych arni.

"'Wyt ti wedi colli dy dafod, dywed?" gofynnodd hi cyn hir.

"Brôn a phicyls."

"Y?"

"Brôn a phicyls."

"Diolcha fod gin ti ddannadd i gnoi picyls."

Cododd ei lygaid, gan feddwl dweud rhywbeth mawr, ond arhosodd ei geg yn agored fel safn pysgodyn ar ei anadliad olaf, a rhythodd ar ei phen.

"Lle andros yr wyt ti wedi bod?"

"Yng Nghnarfon i drio cal trwsio fy nannadd. Ac mi gefis i byrm yr un pryd. Ac mi brynis yno het hefyd, os ydi hynny o ryw ddiddordeb iti."

Llyncodd William Jones ei boer a chaeodd ei ddannedd yn dynn.

"I b'le'r wyt ti'n mynd ?"

"I weld Ifan, y mrawd. Ac wedyn, i'r pictiwrs." Caernarfon, brôn a phicyls, pictiwrs gyda'r nos—onid dyna oedd y stori am Maggie Jane, gwraig Now John ?

"Os ei di i'r pictiwrs 'na heno ar ôl bod yng Nghnarfon drw'r dydd, mi fydda' i'n . ." Arhosodd, heb wybod yn iawn beth a oedd yn ei feddwl.

"Mi fyddi'n be', mi liciwn i wbod?"

"Yn mynd odd'ma."

"O? I ble?"

"I'r Sowth yr un fath â Now John Ifans. At Meri, fy chwaer. 'Rydw' i wedi hen flino ar y galifantio 'ma byth a hefyd a'r gorwadd yn y gwely bob bora a'r bwyd rwsut - rwsut 'ma a'r...a'r...a phopeth. Does dim synnwyr yn y peth. Dos di i'r pictiwrsna heno, 'nginath i, ac mi a inna' i'r Sowth ddydd Sadwrn. Ac mi arhosa' i yn y Sowth. Am byth."

Yr oedd hon yn araith go hir i William Jones, a daethai rhyw gryndod dagreuol i'w lais cyn ei diwedd.

"Cadwa dy frôn a dy bicyls," chwanegodd yn chwyrn wrth godi a mynd o'r gegin tua'r llofft i newid ei ddillad.

Beth a oedd yn bod arno heddiw? gofynnodd Leusa Jones iddi ei hun wrth gychwyn allan i dŷ ei brawd. "Dos o dan draed, wnei di!" meddai'n wyllt wrth y gath a geisiai ei hatgofio ei bod hithau hefyd, yn anffodus, yn gorfod bwyta. Rhoes glep filain ar y drws wrth fynd allan.

Hen lanc oedd ei brawd, Ifan Davies, yn mynnu byw ar ei ben ei hun i arbed arian. Casglu 'siwrin oedd ei orchwyl, ac er nad oedd yn llwyddiannus iawn yn y gwaith, gwisgai arhodiai fel pendefig. Dyn tal, main, ydoedd, un araf a phwy- sig ym mhopeth a ddywedai ac a wnâi. Os dywedai Ifan Davies wrthych ei bod hi'n ddiwrnod braf, gwyddech i chwi glywed ffaith sylfaenol, anhraethol bwysig. "Ydi, wir, diolch," fyddai eich ateb, gan deimlo mai ef a drefnasai'r awyr las a'r heulwen ar eich cyfer. Neu os cyhoeddai ei lais dwfn wrthych ei bod hi'n debyg i law, teimlech iddo wneud ei orau glas i drefnu pethau'n wahanol ond i Ragluniaeth — ar ôl ymgynghori ag ef, wrth gwrs—benderfynu'n anfoddog fod glaw yn rhan o'r arfaeth.

Cafodd Leusa ei brawd, â barclod amdano, yn glanhau tatws.

"Newydd ddŵad adra," meddai ef, "wedi bod yn Llan Rhyd. A meddwl y liciwn i gal tipyn o chips i de."

"Rydw' inna'n ffond iawn o chips," oedd sylw Leusa.

Gwyliodd Leusa yr ymdrechion go drwsgl i lanhau'r tatws. Yr oedd ei brawd yn un gofalus iawn, er hynny, meddai wrthi ei hun; nid oedd yn gwastraffu dim. Ni fuasai ganddi hi amynedd i lanhau tatws fel 'na.

"Mae hi isio swllt arall yn yr wsnos," meddai Ifan Davies ymhen ennyd.

"Pwy?"

"Y ddynas drws nesa' 'ma. A finna'n tâlu coron iddi hi bob wsnos. Dim ond rhyw ddwyawr bob dydd mae llnau'r tŷ 'ma yn gymryd iddi hi, ac 'rydw' i'n gneud fy ngolchi fy hun. Y rhan fwya" ohono fo, beth bynnag... Wel, dyna'r rheina. Rydw' i isio bwyd, hefyd."

Torrodd y tatws yn fysedd go afrwydd a thrawodd hwy yn y badell-ffrio. Wedi rhoi dŵr yn y tebot, aeth ati i dorri bara-ymenyn. Eistedd i'w wylio a wnâi Leusa, ond cododd Ifan Davies ei ben yn sydyn ac edrychodd tros ei sbectol wrth glywed ei chwaer yn sniffian crio.

"Be' sy, Leusa?"

"William cw sy'n gas wrtha' i"

Chwarddodd Ifan Davies. William Jones yn gas! Ni wyddai y medrai William Jones fod yn gas.

"Mi elli di chwerthin, ond..." Arhosodd, a'i theimladau yn ei llethu.

"Ond be'?"

"Mae o am fynd i ffwr' i'r Sowth, medda fo, wedi cal hen ddigon ar fyw hefo mi. A finna'n gneud fy ngora' iddo fo."

Chwarddodd ei brawd eto, ac yna rhoes naid tua'r grât i ofalu am y chips. "Dy William di yn mynd i'r Sowth!" meddai. "Be" nesa', tybad !"

"Yr un fath â Now John."

"Pwy "

"Now John Ifans. Mae o wedi mynd a gadal Maggie Jane. Ddoe."

"Now John Ifans? Mae arno fo bres 'siwrin i mi. Heb dalu ers deufis. Sut mae cal gafal arno fo, tybad?"

"Wn i ddim, wir."

'Tywalltodd Ifan Davies y chips i blât ar y bwrdd a dechreuodd fwyta'n rheibus.

"Dim collad ar 'i ôl o," meddai, "dim ond bod y Company yn erbyn colli yr un cwsmar. Pedwar wedi mynd y mis a.... Be'sy wedi digwydd i'th ddannadd-gosod di?"

"Fo," meddai Leusa Jones yn floesg.

"William?" Syllodd yn geg-agored arni. Nid oedd hi'n bosibl fod ei frawd yng nghyfraith, y gŵr bach diniweitiaf a fu erioed, wedi dirywio'n sydyn a dechrau curo'i wraig.

"William?" gofynnodd eilwaith.

"Ia! 'Roedd o fel dyn gwyllt pan gododd o bora. 'Wn i ddim be sy wedi dŵad drosto fo. Na wn i, wir. Rhoi cic i'r bwrdd bach wrth ochor y gwely. Roedd y glas lle'r oedd fy nannadd i yn dipia' ar y llawr. Mi es i at Huws Dentist y peth cynta' bora . . ."

"Dyna un arall! Piti imi 'i 'siwrio fo o gwbwl. Bob tro â'i yno mae o allan ne'n rhy brysur . . ."

"Fydd o ddim yno tan ddydd Llun, meddai 'i wraig o. Felly mi es i i lawr i Gnarfon pnawn 'ma. .... O, wyt ti'n licio 'ngwallt i, Ifan?" A thynnodd ei het.

"Wn iddim. Faint gostiodd o?"

"Gini, cofia."

"Duwch annwl!"

"Ac mi brynis i het fach ffelt, y ddela' welist ti 'rioed."

"'Faint oedd hi?"

"Dim ond twelf and lefn."

"Duwch annwl!" Awgrymai wyneb Ifan Davies iddi ddweud canpunt o leiaf,

"A phan ddois i adra dyma fo'n colli'i dempar yn lân a deud 'i fod o am fynd i'r Sowth."

"Am iti wario'i bres o fel 'na?"

"Naci. 'Dydi o byth yn poeni llawar hefo pres. Wedi meddwl cal lobscows i'w swpar chwaral yr oedd o, ac mi aeth yn gacwn gwyllt wrth weld nad oedd 'na ddim iddo fo heno. Be? wyddwn i be' oedd o wedi'i feddwl am gal?"

"Hŷ, hŷ, hŷ" Daeth pwl o chwerthin dwfn dros Ifan Davies. "Ac mae William am fynd i'r Sowth, ydi o!"

Rhoes Leusa yr het yn ôl ar ei phen a chododd i ymadael. "Rhaid imi fynd, ne' mi fydda' i ar ôl," meddai.

"Nos Iau. Yr hen bictiwrs gwirion 'na, mae'n debyg?"

"Ond mae 'na lun spesial yno heno. Ronald Colman."

"Pwy ?"

Ond ni wastraffodd Leusa amser i egluro ymhellach.

"Lle mae William?"

"Tyt, yn mynd i'r Seiat, mae'n siŵr."

"Rydw' i'n meddwl yr a' inna" i'r Seiat heno. 'Fûm i ddim yno ers tro. Ac mae arna' i isio cael gair hefo Lloyd y Gweinidog ynglŷn â 'siwrio'r ferch 'na sy gynno fo. Hŷ, hŷ, hŷ, William yn mynd i'r Sowth!"

Dechreuodd Leusa hefyd chwerthin, ond cofiodd yn sydyn. fod gwenu yn fwy addas i un heb ddannedd-gosod. Taflodd ei phen ddwywaith neu dair wrth adael y tŷ, ac yna brysiodd i gyfeiriad y sinema fawr newydd yng ngwaelod y pentref. Wedi galw yn siop Jackson i brynu siocled, talodd am docyn swllt wrth ddrws y sinema a dringodd y grisiau â'i phen yn y gwynt. Suddodd i'r sedd gyffyrddus a thynnodd ei het.

"Diar, 'doeddwn i ddim yn dy 'nabod di, Leusa," meddai Maggie Jane Ifans, a eisteddai y tu ôl iddi. "Wir, mae o'n neis. Mi ges inna' byrm echdoe. Yng Ngnarfon."

Aeth y golau allan, ac eisteddodd Leusa Jones yn ôl i gael dwyawr o fwynhad digymysg. Nid aflonyddwn arni.