Y Tadau Methodistaidd Cyfrol I (tudalenol)/William Williams, Pantycelyn (tud-29)

← William Williams, Pantycelyn (tud-28)

Y Tadau Methodistaidd Cyfrol I (tudalenol) William Williams, Pantycelyn gan John Morgan Jones William Williams, Pantycelyn

William Williams, Pantycelyn (tud-30)

Nid credu Yw bod gennyt
Ryw drugain nôd ac un,
Amrywiol o rasusau
Rhagorol ynot d' hun;
Ond credu yw dy weled
Yn eisieu oll i gyd,
A'th eisieu yn peri it' bwyso
Ar Brynwr mawr y byd.'

"Nid yw y penillion hyn ond pigion o lawer a allesid roddi; ond y mae hyn yn ddigon i ddangos beth oedd barn Williams am ffydd, fel y mae yn derbyn Crist heb fod unrhyw anian dduwiol na chalon newydd yn gymhwysder blaenorol yn y dyn ei hun. Yna yn y rhan olaf o bregeth Efangelius rhydd oleu pellach ar y drefn fel y canlyn:—

"'Crynhowch eich holl achwynion
Y mwyaf sydd i'w gael,
Cewch yma ddigon digon
I'ch ateb chwi yn hael;
'Does dim ond edrych yma,
Mae edrych yn iachau,
Mae edrych yn sancteiddio,
Mae edrych yn mwynhau.

Mae'r ffynnon yn agored,
Dewch edifeiriol rai;
Dewch chwithau yr un ffunud
Sy'n methu edifarhau;
Dewch gafodd galon newydd,
Dewch chwithau na cha'dd un,
I olchi pob budreddi
Yn haeddiant Mab y dyn.'

Dyma oedd barn Williams; a gellir cymeryd yn ganiataol ei fod yn rhoddi barn gyffredin y Methodistiaid yn y cyfnod hwnnw. Ar ôl ei ddyddiau ef, y mae yn debyg na fu neb yn cynrychioli y Methodistiaid yn well na Mr. Charles o'r Bala: ac os dewisiwn gael ei olygiadau ef, nid oes raid i ni ond troi at yr Hyfforddwr. Yn yr wythfed bennod, ar ol son am aileni, gofynnir, ' Pa fodd y mae yr Yspryd yn gweithredu y cyfnewidiad hwn? ' A'r ateb ydyw, ' Trwy uno yr enaid a Christ, canys trwy undeb a Christ y mae pob gras a rhagorfraint yn deillio i ni." Y mae yma radd o anhawsder, drwy fod yr Hyfforddwr yn y bennod nesaf, ar ôl dweyd fod yr Yspryd Glan yn dwyn pechadur at Grist, drwy amlygu Crist, yn myned yn mlaen i sylwi mai y rhai sydd yn derbyn y datguddiad hwn o Grist yw y rhai a wir gyfnewidiwyd gan Yspryd Duw. Byddai yn waith buddiol i blant yr Ysgol Sabbothol, pe chwilient y ddwy bennod, nes cael golwg ar gysondeb y ddau ddywediad. Ond er mwyn cael golygiadau Mr. Charles yn helaethach ac yn eglurach, darllener y Geiriadur, dan y gair adenedigaeth.

"Wedi dangos fod golygiadau Williams am ailenedigaeth drwy ffydd yn cyd—fyned a'r hyn a geir yn ysgrifeniadau rhai o'r prif dduwinyddion, er yn wahaniaethu oddiwrth y cyffredin o'r hen Anghydffurfwyr, y mae yn aros i chwilio i ba raddau y maent yn cytuno a thystiolaeth yr Ysgrythyr. Yn y bennod gyntaf o Efengyl Ioan ceir ymadrodd fel hyn: 'Ond cynifer ag a'i derbyniasant ef, efe a roddes iddynt allu i fod yn feibion i Dduw, sef i'r sawl a gredant yn ei enw ef.' Pa un ai aileni drwy ffydd sydd yma, neu ynte ffydd drwy aileni? Mae yn sicr mai at aileni, ac nid at fabwysiad, y mae Ioan yn cyfeirio; oblegyd y tufewnol yw ei bwnc ef yn barhaus, tra y mae Paul yn son mwy am gyflwr dyn yn ei berthynas a deddf. Ond pe byddai rhyw amheuaeth, y mae hynny yn cael ei symud yn yr adnod nesaf— 'Y rhai ni aned o waed, nac o ewyllys y cnawd, nac o ewyllys gŵr, eithr o Dduw.' Felly, y drefn i ddyn gael ei aileni ydyw drwy dderbyn Crist; a'r rhai a dderbyniant Grist yw y sawl a gredant yn ei enw ef. Gwneir hyn yn eglurach eto gan Grist ei hun yn y drydedd bennod, lle y dengys i Nicodemus fod ei deyrnas ei o natur ysprydol, ac am hyny yn gofyn cyfnewidiad ysprydol, sef geni drachefn, cyn y gellir ei gweled a myned i mewn iddi. Yr oedd hwn yn ddechreuad angenrheidiol i'r ymddiddan, gan fod yr Iddewon mwyaf goleuedig yn coledd syniadau mor ddaearol am deyrnas y Mesiah. I'r cwbl nid oedd gan Nicodemus ond gofyn, Pa fodd? A diau ei fod yn gofyn o ddifrif; ac os felly, a ellir tybied fod yr Arglwydd Iesu yn gadael y gofyniad heb ei ateb? Na ellir yn ddiau. Ond, yn gyntaf, y mae yn hysbysu fod yn rhaid dwyn i'r golwg y pethau nefol am gariad Duw yn anfon ei unig—anedig Fab, y rhai ydynt yn fwy anhawdd eu credu na'r angenrheidrwydd am y cyfnewidiad tufewnol. Ond er mwyn ennill Nicodemus i'w credu, y mae yn dywedyd ei fod ef wedi disgyn o'r nef, a'i fod hefyd yn y nef. Yna y mae yn myned rhagddo i ateb y gofyniad drwy amlygu y drefn i aileni: ' Ac megys y dyrchafodd Moses y sarff yn y diffaethwch, felly y mae yn rhaid dyrchafu Mab y dyn; fel na choller pwy bynnag a gredo ynddo ef, ond caffael o honno fywyd tragywyddol.' Y bywyd tragywyddol hwn yw y bywyd a dderbynnir yn yr ailenedigaeth; a gwelir ei fod yn dyfod drwy gredu. Dyma yr holl drefn ger ein bron; ac y mae yn dra thebyg fod y geiriau hyn yn meddwl Williams pan yn cyffelybu credu i edrych:—