CANIAD
I'r hybarch GYMDEITHAS O GYMMRODORION YN LLUNDAIN; ac i'r hen odidawg Iaith Gymraeg. Ar y Pedwar Mesur ar hugain.
Sefydlwyd y Gymdeitnas hon yn mis Medi, 1751. Ei llywydd cyntaf oedd William Vaughan, Ysw., of Gors-y-gedol a Nannau, A.S. tros sir Feirionydd. Ei chadeiryd, Mr. Richard Morris o'r Navy Office, der- bynydd lluaws o Lythyrau oddiwrth y Bardd; trysorydd, Mr. D. Humphreys; Ysgrifenydd, Mr. Daniel Venables. Yr oedd gan Lewis Morris hefyd ran flaenllaw yn ei sefydliad a'i hyrwyddiad. Yn ol un o'i rheolau, yr oeddynt i brynu pob llyfr Cymraeg a llawysgrif ellid gael am bris rhesymol. Yr oeddynt i gyhoeddi pob Llawysgrif Gymraeg werthfawr. Un o'i bwriadau da oedd adeiladu, prynu neu ardrethu, eglwys i addoli ynddi yr yr iaith Gymraeg yn Llun- dain; ac awgryma y Parch. R. Jones, Rotherhithe, mai er mwyn cael bod yn gaplan yr eglwys hon y rhoddodd Goronwy Owen i fynu Guradiaeth Walton. Ond y mae amryw ffeithiau yn milwrio yn erbyn y dybiaeth hono.
[Gelwir yr awdl hon yn gyffredin "Arwyrain y Cymmrodorion. Gweler LLYTHYRAU, tudal. 77, lle y dywed y Bardd am y bai sydd yn y Tawddgyrch Cadwynog-y mesur olaf yn yr awdl.]
1. Englyn Unodl Union.
MAWL i'r Ion! aml yw ei rad,[1]-ac amryw,
I Gymru fu'n wastad:
Oes genau na chais ganiad,
A garodd lwydd gwŷr ei wlad.
2. Proest Cadwynodl.
Di yw ein Tŵr, Duw, a'n Tad,
Mawr yw'th waith yn môr a thud[2];
A oes modd, O, Iesu mad,
I neb na fawl, na bo'n fud?
